Ο Όσιος Ιουστίνος Πόποβιτς[i]
Του Επισκόπου Βρανίων κ. Παχωμίου
Σεβασμιώτατοι και Θεοφιλέστατοι, Άγιοι εν Χριστώ αδελφοί Αρχιερείς, Πανοσιολογιότατοι και Αιδεσιμολογιότατοι ιερείς, αδελφοί μοναχοί, αδελφές μοναχές, αξιότιμοι: κύριε Περιφερειάρχα, κύριε Δήμαρχε, κύριε Στρατηγέ, κυρία Πρύτανη, λοιποί φιλοξενούμενοι και καλεσμένοι, αδελφοί και αδελφές!
Αὕτη ἐστὶν ἡ ἡμέρα ἥν ἐποίησεν καί προσκάλεσεν ἡμᾶς ὁ Κύριος, δια του μεγάλου εν Αγίοις ευαρεστήσαντος και διαλάψαντος ενώπιόν Του, Ιουστίνου του Νέου, του εν Τσέλιε και τοις Βρανίοις, για να συγκεντρωθούμε, ορμώμενοι από όλες τις μεριές του Ορθόδοξου κόσμου, εδώ στο Βράνιε, την πόλη στην οποία γεννήθηκε ο Όσιος Πατήρ ημών Ιουστίνος.
Πριν πω μερικά λόγια περί του Οσίου Αββά Ιουστίνου και περί της σπουδαιότητος Αυτού για το Βράνιε, για την Σερβική Εκκλησία και ολόκληρο το Ορθόδοξο κόσμο, εκφράζω την βαθιά μου ευγνωμοσύνη (προσφώνηση των εκπροσώπων των Μητροπόλεων και Επισκοπών) και σε όλους Σας που λάβατε μέρος σε αυτή την αγία Σύναξη, Σας καλωσορίζω στην Επισκοπή Βρανίων και στην πόλη Βράνιε και Σας εύχομαι να απολαύσετε την χαρά της συναντήσεως αυτής εν Κυρίω.
Ό όσιος και θεοφόρος πατήρ Ιουστίνος του Τσέλιε και των Βρανίων γεννήθηκε 1894 στην πόλη Βράνιε, ξημερώματα του Ευαγγελισμού, και για αυτό και έλαβε κατά την βάπτισή του το όνομα Μπλάγκογιε, τουτέστιν Ευάγγελος. Ο μικρός Ευάγγελος βαπτίστηκε σε αυτό το Ναό της Αγίας Τριάδος όπου βρισκόμαστε, την σημερινή έδρα της Επισκοπής Βρανίων. Μέσα στην οικογένεια των ευσεβών και βαθιά πιστών γονέων Σπυρίδωνος και Αναστασίας ο Άγιος απέκτησε τις πρώτες του γνώσεις περί Θεού, ενώ στην κοιλάδα του ποταμού Πτσίνια και στους πρόποδες του όρους Κόζιακ, υπό την προστασία και πνευματική επηρεία του Αγίου Προχόρου του Πτσιναίου, ακόμα ως νεαρός αισθάνθηκε την λαχτάρα για την ασκητική ζωή. Μετά την αποφοίτηση από το Δημοτικό, μπήκε το 1905 στην εννεατάξια Ιερατική Σχολή του ΄΄Αγίου Σάββα΄΄ στο Βελιγράδι, με τους υψηλότερους βαθμούς στην εξέταση εγγραφής. Την περίοδο της θεολογικής του εκπαιδεύσεως προσκολλάται πνευματικά στο δάσκαλό του Νικόλαο Βελιμίροβιτς, τον νυν Άγιο Νικόλαο της Ζίτσας και Οχρίδος. Στο Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο, ως απόφοιτος της Ιερατικής Σχολής, ο Ευάγγελος συμμετέχει στο γνωστό Μαθητικό Τάγμα, περνώντας τον ΄΄Αλβανικό Γολγοθά΄΄. Όμως η αγάπη προς το λαό του στο Ευάγγελο εκδηλώνεται δια της απεριόριστής του αγάπης προς το Θεό, οπότε, την ημέρα του Αγίου Βασιλείου του Μεγάλου το 1916 στη Σκόδρα λαμβάνει μοναχική τη κουρά και το όνομα Ιουστίνος, από τον Αγίο Ιουστίνο Μάρτυρα και Φιλόσοφο.
Μετά την μοναχική του κουρά πήγε για σπουδές στην Πετρούπολη, έπειτα στην Οξφόρδη και τελικά το 1919 έλαβε το τίτλο του Διδάκτορα στην Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Μετά την επιστροφή του από την Αθήνα εργάστηκε ως καθηγητής ρις Ιερατικές Σχολές του Καρλοβικίου, της Πριζρένης και του Μοναστηρίου (της Μπίτολα), ενώ το 1922 πρωτεξέδωσε το περιοδικό ΄΄Χριστιανική Ζωή΄΄. Ένα διάστημα πέρασε ως ιεραπόστολος μεταξύ των Ορθοδόξων Καρπαθορώσων, και μετά εξελέγη σε θέση τακτικού καθηγητού στην Θεολογική Σχολή της Ορθοδόξου Σερβικής Εκκλησίας στο Βελιγράδι. Όλα αυτά τα χρόνια έγραφε πολύ και δημοσίευε, ενώ το 1938 συμμετείχε στην ίδρυση του Σέρβικου Φιλοσοφικού Συλλόγου. Την περίοδο του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου πέρασε μέσα στις Μονές της Σερβίας, ενώ μετά το πόλεμο εκδιώχθηκε από το Πανεπιστήμιο από το κομουνιστικό καθεστώς, πρώτα στην φυλακή, ενώ από το 1948 και μέχρι το τέλος του επιγείου βίου του (Ευαγγελισμός 1979) ζει έγκλειστος στην Μονή Τσέλιε ως πνευματικός.
Η Ιεραρχία της Ορθοδόξου Εκκλησίας εν Σερβία, στην συνεδρίασή της το 2010 ανακήρυξε το Πατέρα Ιουστίνο Άγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας, ενώ η Κατάταξη του στα Δίπτυχα των Αγίων του Θεού έγινε στην Συνοδική Θεία Λειτουργία στο Ναό του Αγίου Σάββα στο Βράτσαρ, στις δύο Μαΐου του ιδίου έτους. Με αυτή την πράξη επικυρώθηκε ο ήδη, από μακράν, υπάρχων προς Αυτόν εν προσευχή σεβασμός του ευσεβούς λάου του Θεού, όχι μόνο εντός τον ορίων της Τοπικής μας Εκκλησίας, αλλά στα πλαίσια της Οικουμενικής Ορθοδοξίας. Με τη απόφαση της Ιεραρχίας τον Όσιο Ιουστίνο του Τσέλιε και των Βρανίων εορτάζουμε την 1ην, τουτέστιν την 14ην Ιουνίου εκάστοτε έτους.
Η συνολική δημιουργία του Πατρός Ιουστίνου περιλαμβάνει περίπου σαράντα τόμους. Αυτή η πλουσία πνευματική κληρονομιά, σήμερα για τους Ορθοδόξους σε όλη την Οικουμένη, έχει πολλαπλή αξία, πρωτίστως θεολογικό-ποιμαντική, αλλά και φιλοσοφική, παιδαγωγική, φιλολογική, ενώ για εμάς τους Σέρβους έχει και την αξία της εθνικής κληρονομιάς.
Ως θεολόγος και ποιμένας της Εκκλησίας, ο Όσιος Ιουστίνος γύρισε την Ορθόδοξο Θεολογία προς τους Αγίους Πατέρες και την Παράδοση της Εκκλησίας, ενώ τον διασπαρμένο σύγχρονο άνθρωπο προς τον Χριστό Θεάνθρωπο, αιωνίο Λόγο του Θεού, Σωτήρα και Δημιουργό του ανθρώπου, του ανθρωπίνου γένους και όλου του Κόσμου.
Ως φιλόσοφος εντόπισε όλες τις ελλείψεις της ευρωπαϊκής φιλοσοφίας, το ότι ο άνθρωπος στα μάτια των ευρωπαϊκών φιλοσόφων είναι μονοδιάστατος και δίδασκε ότι ο άνθρωπος είναι καλεσμένος προς πλήρη, ευρύτερη, βαθύτερη και ανώτερη έννοια της ανθρωπίνης υπάρξεως, την οποία όρισε ο Δημιουργός, και αυτή είναι η μίμηση της Πρωτοεικόνας (Πρωτοτύπου).
Ως παιδαγωγός ο Όσιος Ιουστίνος δίδασκε ότι ο άνθρωπος πρέπει να έχει μόνο ένα παράδειγμα και έναν Παιδαγωγό-τον Θεάνθρωπο Κύριο Ημών Ιησού Χριστό, και τον θεανθρώπινο δρόμο ο Άγιος όχι μόνο εκήρυττε αλλά τον εφάρμοζε και στην προσωπική ζωή. Έτσι για αυτόν η Παιδεία είναι δυνατή μόνο μέσω της αγιότητος αυτών που έχουν κληθεί για να διαπαιδαγωγούν και για αυτό και δίδασκε ότι η μόνη δυνατή παιδεία είναι η Ευαγγελική Παιδεία.
Στο φιλολογικό-καλλιτεχνικό τομέα ο Οσίος Ιουστίνος άφησε ιδιαιτέρως εμπνευσμένα έργα. Το έργο του ΄΄Το ζαρκάδι στο χαμένο παράδεισο΄΄ είναι μια λυρική μεταφορά περί του πεπτοκότος ανθρώπου και της λαχτάρας του να γυρίσει στην πρώτη του πατρίδα-το Παράδεισο.
Τα έργα του περί του Ντοστογιέφσκι, του Σαίξπηρ, του Μπάιρον και άλλων είναι σήμερα απροσπέλαστα για εκείνους που αληθινά θέλουν να γνωρίσουν την ουσία της διδασκαλίας τους.
Τέλος, για το Σέρβικο λαό, με την εθνική έννοια, ο Όσιος Ιουστίνος αδιάλειπτα εκήρυττε ότι η κοινωνία, ο λαός και το κράτος πρέπει να ζουν ευαγγελική ζωή, την ζωή που ζει η Εκκλησία. Οι αληθινές αξίες του λαού αποκαλύπτονται μόνο αν αυτός ζει μέσα στην Εκκλησία του Θεού, με Ευαγγελικές αρετές, με αγάπη, αγιότητα και δικαιοσύνη. Μόνο τότε ο λαός γίνεται ΄΄ λαός άγιος ΄΄, ΄΄λαός του Θεού΄΄, ο οποίος με την δική του ιστορία φανερώνει τις θεϊκές αξίες και αρετές, δηλαδή όπως ζούσαν οι Χριστιανοί στους Αποστολικούς Χρόνους, την εποχή των Αγίων Πατέρων, και όπως, επάνω σε αυτές τις αξίες, ο Άγιος Σάββας θεμελίωσε τον λαό μας. Στην εποχή μας ο Όσιος Ιουστίνος ανέστησε τις αξίες αυτές με την διδασκαλία και τον βίο του.
Βάσει αιτήσεως της Επισκοπής Βρανίων το 1993, η δημοτικές αρχές του Βράνιε, παραχώρησαν περιουσιακά στην Επισκοπή Βρανίων το οικογενειακό οικόπεδο του Οσίου Ιουστίνου του Τσέλιε και των Βρανίων, το οποίο η κομουνιστικές αρχές έχουν εθνικοποιήσει το 1964, ενώ γκρέμισαν την οικία με άλλα κτίσματα. Το Ινστιτούτο για την προστασία μνημείων από το Νις προετοίμασε το σχέδιο οικοδόμησης και το 1994, όταν τοποθετήσαμε το ακρογωνιαίο λίθο για τα θεμέλια της οικογενειακής οικίας, την ημέρα μνήμης από τα 15 χρόνια της κοίμησης του Οσίου Ιουστίνου, λάβαμε και την άδεια οικοδόμησης.
Στις 14 Ιουνίου το 2005, ετέθη ο ακρογωνιαίος λίθος για την ανέγερση Ναού του Αγίου Ιουστίνου του Φιλοσόφου και του Οσίου Ιουστίνου του Τσέλιε και των Βρανίων.
Με την προσπάθεια της Επισκοπής Βρανίων και με την βοήθεια των συνδρομητών, χτίστηκε το συγκρότημα του Πανορθόδοξου κέντρου ΄΄Όσιος Ιουστίνος του Τσέλιε και των Βρανίων΄΄ στο Βράνιε, στον οποίο βρίσκεται ο πρώτος Ναός ανεγερμένος στην τιμή του Οσίου Ιουστίνου, η οικία του και άλλα κτίσματα.
Μια πολύ σημαντική ιδέα, ιδέα περί της ιδρύσεως μίας από τις πρώτες Διορθόδοξες Οργανώσεις, αυτή των ΄΄Λειτουργών Υγείας της Αγάπης΄΄, γνωστή και ως ΄΄Γιατροί της Αγάπης΄΄, γεννήθηκε εδώ στο Βράνιε, την περίοδο των βομβαρδισμών του Σέρβικου λαού το 1999, ενώ με την πρωτοβουλία και ευλογία της Αυτού Σεβασμιότητος του Μητροπολίτου Δημητριάδος και Αλμυρού κ.κ. Ιγνατίου η Οργάνωση ιδρύθηκε το ίδιο έτος στο Βόλο της Ελλάδας. Αμέσως μετά την ίδρυση του πρώτου πυρήνα στο Βόλο, ιδρύθηκε πυρήνας της Οργανώσεως στο Βράνιε και ύστερα και σε άλλες Μητροπόλεις και Επισκοπές τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών. Έκτοτε, οι πυρήνες της εν λόγω Οργανώσεως έχουν κάνει πλήθος ιεραποστολών σε πολλές δοκιμαζόμενες κει πληγείσες περιοχές του Κόσμου, πρωτίστως στην Σερβία επί των βομβαρδισμών του NATO, αλλά και στο Κονγκό, στη Γεωργία, στο Ιράκ, στη Βουλγαρία, στη Ρουμανία και άλλες χώρες.
Μπορούμε ελεύθερα να πούμε ότι αυτή η Διορθόδοξος Ανθρωπιστική Οργάνωση είναι βάση για την ίδρυση του Πανορθόδοξου Ιδρύματος ΄΄Όσιος Ιουστίνος του Τσέλιε και των Βρανίων΄΄, για την οποία και συγκεντρωθήκαμε στην γεννήτηρα του Οσίου Ιουστίνου.
Ο κύριος στόχος ιδρύσεως του Πανορθόδοξου Ιδρύματος ΄΄Όσιος Ιουστίνος του Τσέλιε και των Βρανίων΄΄ θα είναι η προσέλευση των Ορθοδόξων λαών με σκοπό την μελέτη των έργων Οσίου Ιουστίνου, ο οποίος δεν είναι μόνο ένας από τους σημαντικότερους θεολόγους του 20ου αιώνα, αλλά και ο νέος Άγιος της Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Το Ίδρυμα θα μεριμνά για την διατήρηση, διαφύλαξη και διεύρυνση συνεργασίας μεταξύ των Μητροπόλεων και Επισκοπών των Τοπικών Εκκλησιών, με την διοργάνωση δράσεων μεταξύ ορθοδόξων μονών, εφημερίων ιερέων, ενοριών, συλλόγων-σωματείων στο τομέα της Ορθοδόξου τέχνης, πολιτισμού, παιδείας και αθλητισμού αλλά και μέσω των σπουδών και της παρουσίασης των έργων του Οσίου Ιουστίνου, πάντα με σκοπό την προώθηση και διεύρυνση των αμοιβαίων σχέσεων μεταξύ των Ορθοδόξων λαών.
[i] Προσφώνηση του Θεοφ. Επισκόπου Βρανίων κ. Παχωμίου κατά την τελετή Ίδρυσης του Πανορθοδόξου Ιδρύματος «Όσιος Ιουστίνος του Τσέλιε και των Βρανίων», που πραγματοποιήθηκε στο χώρο του Πανορθοδόξου Κέντρου στο Βράνιε, που έχει έδρα την ανακατασκευασμένη πατρική οικία του Οσίου Ιουστίνου (3/10/2015)
