Του Σεβ. Μητροπολίτου Δημητριάδος κ. Ιγνατίου

Ποιο είναι το μέλλον ενός νέου ανθρώπου, όταν οι συνθήκες τον οδηγήσουν πίσω από την καγκελωτή πόρτα μιας φυλακής; Πόσο βάσιμες είναι οι ελπίδες να επανενταχτεί στην κοινωνία με τις δυνάμεις του ακμαίες και δημιουργικές; Με ποιες αρχές και ποιες αξίες θα επιχειρήσει ένα νέο ξεκίνημα; Αλλά και πόσο έτοιμη είναι η κοινωνία, δηλ. όλοι εμείς, ώστε να δώσουμε στον άνθρωπο αυτόν μια νέα ευκαιρία;

Αυτά είναι κάποια από τα ερωτήματα, που επεχείρησε να απαντήσει το συνέδριο, με θέμα: «Η εκπαίδευση των νεαρών παραβατών: Εμπειρίες, προβλήματα και προοπτικές», που πραγματοποιήθηκε στο Βόλο στα τέλη του περασμένου μήνα. Η εκδήλωση αυτή έδωσε την ευκαιρία σε μεγάλο αριθμό ακροατών να παρακολουθήσουν μια ευρεία ποικιλία εισηγήσεων και συζητήσεων, οι οποίες πέτυχαν να παρουσιάσουν όλες τις πτυχές ενός ευαίσθητου, κρίσιμου και κυρίως, άκρως ανθρωπιστικού και κοινωνικού προβλήματος.

Δεν είναι λίγες οι κρατικές και κοινωνικές δομές, που, πλαισιωμένες από μεγάλο αριθμό εθελοντών, έχουν αναλάβει να σταλάξουν στις ψυχές αυτών των νέων ανθρώπων ελπίδα και κουράγιο, ώστε να σταθούν ξανά στα πόδια τους και να εκμεταλλευτούν μια δεύτερη ευκαιρία. Πρόκειται για  έμπρακτο σεβασμό στην αναλλοίωτη αξία του ανθρωπίνου προσώπου, αξία που δεν αναιρείται, ακόμη και όταν οι συνθήκες οδηγήσουν συνανθρώπους μας σε δρόμους κακοτράχαλους και πολλές φορές αυτοκαταστροφικούς.

Η δίψα της ελπίδας και ο πόθος μιας καινούργιας ζωής ριζώνει και ανθίζει ευκολότερα στις καρδιές εκείνων που βιώνουν τις συνέπειες μιας λανθασμένης επιλογής με τρόπο βίαιο, όπως είναι ο εγκλεισμός. Και είναι πάμπολλα τα παραδείγματα μιας ριζικής μεταστροφής, όταν στο δρόμο νεαρών κρατουμένων βρεθούν άνθρωποι εμπνευσμένοι, αλλά και εμπνευστές, έτοιμοι να συμβάλλουν στη χάραξη μιας νέας πορείας. Τρανό παράδειγμα τέτοιου φωτισμένου δασκάλου υπήρξε και ο μακαριστός Διευθυντής του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας των φυλακών Κορυδαλλού Γιώργος Ζουγανέλης, του οποίου η καταλυτική παρουσία καταγράφεται στα σημειώματα των μαθητών του για το πρόσφατο και αναπάντεχο κατευόδιο του, σημειώματα, που θα πρέπει να αποτελέσουν κείμενα έμπνευσης για κάθε εκπαιδευτικό, που αναζητά το νόημα και τις δυνατότητες του λειτουργήματός του. Με τον φωτισμένο αυτόν θεολόγο, κυρίως όμως παιδαγωγό, βρέθηκα στο συνέδριο που προανέφερα. Ήταν και εκείνος προσκεκλημένος, προκειμένου να καταθέσει την πολύτιμη εμπειρία του. Για μια ακόμη φορά είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω τον ζήλο και την πατρική του αγάπη προς τους μαθητές του, αλλά και να ενημερωθώ για το πολύπλευρο παιδαγωγικό του έργο. Άλλωστε, στο σχολείο του, που καλύτερα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως χώρος της διακονίας του, είχα βρεθεί μετά από πρόσκλησή του κατά το πρόσφατο παρελθόν, όπου με βαθιά συγκίνηση διεπίστωσα τα αποτελέσματα του έργου του, ιδιαίτερα όμως την βαθιά επικοινωνία δασκάλου - μαθητή που «διάβασα» στα μάτια των παιδιών του. Διότι μόνον αυτός ο χαρακτηρισμός -«παιδιά του»- μπορεί να περιγράψει τη σχέση αυτή.

Η εμπειρία των ανθρώπων εκείνων, που εμπλέκονται στην εκπαίδευση και την ψυχική στήριξη των νεαρών κρατουμένων, -κρατικών λειτουργών, ιερέων, εθελοντών και εκπαιδευτικών-οδηγεί στο ίδιο αναμφισβήτητο συμπέρασμα: Το σχολείο στο χώρο των φυλακών αποτελεί πολύτιμο θεσμό, ικανό να ανοίξει νέες προοπτικές και να εξασφαλίσει στους κρατουμένους νέες δεξιότητες. Το έργο αυτό, όμως, πρέπει να συνοδευτεί απαραίτητα από τη δυνατότητα μιας πνευματικής αναγέννησης και την ενστάλαξη ιδανικών και αξιών στις ταλαιπωρημένες ψυχές τους, οι οποίες θα συμβάλλουν στη διαχείριση της εσωτερικής ταραχής και του θυμού τους, καθώς και στην αποφυγή κινδύνων μιας νέας υποτροπής.

Τα ευεργετικά αποτελέσματα μιας τέτοιας σφαιρικής μόρφωσης στο χώρο των φυλακών, θα μπορούσαν να αποτελέσουν πυξίδα για έναν αντίστοιχο προβληματισμό και πιθανόν για την πραγματοποίηση ενός αντίστοιχου συνεδρίου, με θέμα την εκπαίδευση των νέων Ρομά. Η σχετική εμπειρία που έχει καταγραφεί στην πόλη του Βόλου επιβεβαιώνει την πεποίθηση, πως ανάλογες ευκαιρίες προς εκείνους, θα μπορούσαν να συντελέσουν αποφασιστικά στη μείωση της παραβατικότητάς τους, στην ένταξή τους στο κοινωνικό σύνολο και στην ανάδειξη των ταλέντων και των ικανοτήτων τους, με ευρύτερη συνέπεια την καταπολέμηση ρατσιστικών φαινομένων, σε μια εποχή, μάλιστα, όπου δοκιμάζεται έντονα η συνοχή της ελληνικής κοινωνίας.

Η περιβόητη κρίση φέρνει μαζί της φόβο, καχυποψία και μισαλλοδοξία. Απέναντι σ΄ αυτά, μόνον η εκπαίδευση και η πνευματική καλλιέργεια, χωρίς αποκλεισμούς και κοινωνικά στερεότυπα, είναι σε θέση να θεμελιώσουν μια αληθινά νέα κοινωνία. Στην ανάγκη μιας τέτοιας αποστολής όλοι έχουμε καθήκον να πάρουμε θέση. 

«Δημοκρατία», 13/2/2016