Ἂρθρο τοῦ Μητροπολίτου Δημητριάδος καί Ἁλμυροῦ κ. Ἰγνατίου

Τήν προσεχῆ Παρασκευή συμπληρώνονται τρία χρόνια ἀπό τήν ἐκδημία τοῦ Μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κυροῦ Χριστοδούλου. Ἡ ἐπέτειος αὐτή ἔτι περισσότερο ζωντανεύει τή μορφή του στή μνήμη μας, ἀναμοχλεύει τίς πολλές ἀναμνήσεις μας, ἐπαναφέρει τήν ὀδύνη τοῦ ἀνθρώπινου χωρισμοῦ. Συγχρόνως, ὅμως, ἡ ἱκανή πλέον χρονική ἀπόσταση παρέχει τή δυνατότητα νηφάλιας ἀποτίμησης, στοχασμοῦ καί ἔμπνευσης ἀπό τή φωτεινή πορεία καί πρωθιεραρχική διακονία του.

Γιά τόν Ἀρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο ἔχουν γραφεῖ πολλά καί εἰπωθεῖ περισσότερα.  Ἡ προσωπική ἐμπειρία τῆς γνωριμίας μέ τήν προσωπικότητα τοῦ Χριστοδούλου εἶναι σέ κάθε περίπτωση καταλυτική. Ὁ ὑπογράφων εὐτύχησε νά ἀνήκει στήν ἴδια πνευματική οἰκογένεια ἀλλά καί νά τόν διαδεχθεῖ στόν ἐπισκοπικό θρόνο τῆς Δημητριάδος, ὅπου ἀνίχνευσε τόν τρόπο τῆς ἐπισκοπικῆς διακονίας του καί γεύεται ἀκόμη τούς καρπούς τῶν κόπων του. Ἄνασκοπώντας τήν ὅλη του ἀρχιερατική διάβαση ἀπό τήν τοπική Ἐκκλησία τῆς Δημητριάδος καί τήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, θεωροῦμε ὅτι αὐτό πού κόμισε ὁ μακαριστός Ἀρχιεπίσκοπος στά ἐκκλησιαστικά μας πράγματα ἦταν ἡ ἀνάγκη νά ἀφουγκραζόμαστε τόν παλμό τῆς ἐποχῆς μας, τό σφυγμό τοῦ σήμερα, τίς ἀνάγκες τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου. Γιά τό λόγο αὐτό ἦταν ἀληθινά ὁ ποιμένας τῆς ἐποχῆς του, μέ τήν ἀγωνία τοῦ παρόντος, μέ γνώση τοῦ παρελθόντος καί ὅραμα γιά τό μέλλον.

Ἡ ὀρθόδοξη χριστιανική Ἐκκλησία ποτέ δέν πορεύτηκε σέ πλαίσιο ἀνιστορικό, σέ ἐποχή ἀόριστη καί ἀνύπαρκτη. Φανερώνοντας λειτουργικά τήν ὑπέρβαση του χρόνου καί τήν πρόγευση τοῦ «μέλλοντος αἰῶνος», δέν παύει νά προσεγγίζει σωστικά τόν ἄνθρωπο μέσα στίς συνθῆκες καί τίς ἀνάγκες τῆς ἐποχῆς του. Τήν αὐθεντική αὐτή πρακτική τῆς Ἐκκλησίας συνέχισε ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, διαλεγόμενος ἀδιάκοπα μέ τήν ἐποχή του, πασχίζοντας νά προσφέρει τόν ἀκαινοτόμητο λόγο τῆς ἀλήθειας τῆς Παράδοσης πάντα ζείδωρο καί οὐσιαστικά ἐπίκαιρο.

Ἡ ποιμαντική αὐτή ἐγρήγορση καταδείχθηκε ἐμφανέστατα στή σχέση τοῦ ἀειμνήστου Χριστοδούλου μέ τούς νέους. Στήν Ἱερά Μητρόπολη Δημητριάδος τά τεκμήρια τῆς ἀγωνίας του γιά τούς νέους εἶναι πάμπολλα ἀλλά καί ἡ ἀρχιεπισκοπική διακονία δέν ὑπολείπεται. Δέν ἐπρόκειτο μόνο γιά τήν πρωτοβουλία τῶν δράσεων στό νεανικό ἔργο ἀλλά κυρίως γιά τή προσωπική του στάση. Ὁ Χριστόδουλος φλεγόνταν ἀπό τήν ἀσίγαστη ἐπιθυμία νά συναντήσει καί νά ἐπικοινωνήσει μέ τούς νέους, τά προσλάβει τά μηνύματά τους, νά καταστήσει τήν Ἐκκλησία χῶρο εὐμενοῦς ὑποδοχῆς τους. Ἀφοῦ ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὁ χῶρος συνάντησης με τόν ζωντανό Θεό, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος φρόντισε νά ἄρει τίς προκαταλήψεις καί νοοτροπίες πού ὡς ἐμπόδια δυσχεραίνουν αὐτή τή συνάντηση.

Ἡ ἔγνοια γιά τήν παρουσία τῶν νέων στήν Ἐκκλησία καί ἡ θαυμαστή ἀγάπη του στή θεία λατρεία τόν ὤθησαν νά θέσει πρῶτος τό θέμα τῆς λειτουργικῆς ἀναγέννησης, ἐγκαινιάζοντας ἕνα γόνιμο προβληματισμό γιά τή συνειδητή συμμετοχή ὄχι μόνο τῶν νέων ἀλλά καί ὅλων τῶν ἐκκλησιαζομένων στίς λατρευτικές συνάξεις. Ἡ εὔτακτη τέλεση τῶν ἀκολουθιῶν, ἡ λειτουργική κατάρτιση, τό ζήτημα τῆς κατανόησης τῆς λειτουργικῆς μας γλώσσας βρίσκονται ἀκόμη στή ποιμαντική βάσανο τῆς Ἐκκλησίας μας καί ξεκίνησαν ἀπό τήν προσπάθεια ἑνός ἐπισκόπου ὄχι νά νεωτερίσει ἀλλά νά συναισθανθεῖ τήν περίσταση τῶν καιρῶν καί νά διαβλέψει τήν ἀνάγκη τοῦ μέλλοντος.

Ἡ διορατικότητά του, ἐπίσης, γιά τόν τόπο μας τοῦ ἐπέβαλε νά μιλήσει τόσο ἔγκαιρα καί σχεδόν προφητικά γιά τήν ἀνάγκη «ἐπιστροφῆς» στίς ἀξίες καί τήν πολιτιστική μας παράδοση, στό ὀρθόδοξο ἦθος καί τά ἰδανικά τῶν Ἑλλήνων. Ἔχοντας πλέον, ὡς χώρα, πνευματικά χρεοκοπήσει, τόσοι πολλοί ὄψιμα πιά ἀναμηρυκάζουν τά λόγια τοῦ Χριστοδούλου. Ἡ προβολή, βέβαια, τῆς ἑλληνικῆς αὐτοσυνειδησίας δέν τόν φυλάκισε στό ἑλλαδικό παρόν, δέν τόν ἐμπόδισε νά προβάλει τήν οἰκουμενικότητα τῆς ἑλληνικῆς πρότασης καί τοῦ ὀρθόδοξου ἤθους. Γι΄ αὐτό καί ἐργάσθηκε γιά τό χριστιανικό μέλλον τῆς Εὐρώπης.

 Παράλληλα διαλέχθηκε μέ τό χριστιανικό κόσμο, καθιστώντας τήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος σημαντικό παράγοντα διαλόγου στίς διαχριστιανικές καί στίς διορθόδοξες ἐξελίξεις. Ἡ ἀναγνώριση καί τό κῦρος του στό ἐξωτερικό πήγαζαν ἀκριβῶς ἀπό τή συνείδησή του ὅτι εἶναι Ἱεράρχης τῆς καθόλου Ἐκκλησίας, τῆς οἰκουμενικότητας καί ὄχι ἀποκλειστικά μιᾶς τοπικῆς Ἐκκλησίας, μέ φοβικά σύνδρομα καί ἐπαρχιώτικο ἀπομονωτισμό. Ἑδραῖος στήν πίστη, παραδοσιακός στά οὐσιώδη, ἀνοιχτός στή σύγχρονη προβληματική, διαλεκτικός στίς προκλήσεις, οἰκουμενικός στό φρόνημα. 

Ὁ Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος ἀνήκει πλέον στήν ἱστορία. Οἱ καιροί μας καθιστοῦν τό παράδειγμα τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου ἐπίκαιρο καί καθοδηγητικό. Εἶναι περισσότερο παρά ἀναγκαῖο ὁ ἐκκλησιαστικός μας λόγος νά ἀγγίξει τήν ἁπτή πραγματικότητα, νά ἀφουγκραστεῖ τά αἰτήματα τῆς ἐποχῆς, νά διαλεχθεῖ ἐλευθερωτικά καί σωτήρια.