Για την αντιγραφή: Πρωτ. Κωνσταντῖνος Φλάκης

Κανείς δεν μπορεῖ να ἀμφισβητήσει το γεγονός ὅτι στη «γιόγκα» ὑπάρχουν διάφορες ασκήσεις που μποροῦν να γυμνάσουν το ἀνθρώπινο σῶμα. Ὅμως σε καμιά ἀπολύτως περίπτωση δεν μποροῦμε να δεχθοῦμε ὅτι οἱ ἀσκήσεις αὐτές εἶναι ἀπαλλαγμένες ἀπό τα συστήματα "διαλογισμοῦ" και ἐμπειριῶν που βρίσκονται φορτισμένες με ἰνδουιστικές φιλοσοφικοθρησκευτικές θεωρίες και ἀξιώματα.

Τί εἶ­ναι ὅ­μως ἡ γι­ό­γκα; Ἡ λέ­ξη ''γι­ό­γκα'' προ­έρ­χε­ται ἀ­πό τό  σαν­σκ­ρι­τι­κό yuj = συ­νε­νώ­νω, καί ση­μαί­νει ἕ­νω­ση τῆς ἀτομικῆς ψυχῆς μέ τό ἀπρόσωπο Ἀ­πό­λυ­το Ἕ­να τοῦ Ἰν­δου­ι­σμοῦ (Βλ.P.Schreiner, Yoga,Wörterbuch des Christen -tums,1995, σελ 1376 ). Ἡ ἕ­νω­ση αὐ­τή θε­ω­ρεῖ­ται ἀ­πε­λευ­θέ­ρω­ση καί λύ­τρω­ση τοῦ  ἀν­θρώ­που ἀ­πό τό κάρ­μα του, ἀ­πό τίς  συ­νέ­πει­ες δη­λα­δή, καί τά ἀ­πο­τε­λέ­σμα­τα τῶν ἐ­πι­λο­γῶν του καί τῶν πρά­ξε­ων του σέ προ­η­γού­με­νες δῆθεν ζω­ές του.

Οἱ ἴδιοι οἱ ὑποστηρικτές τῆς μεθόδου αὐτῆς παραδέχονται:

« Ἡ λέξη "γιόγκα'' εἶναι σήμερα γνωστή σ' ὁλόκληρο τον κόσμο. Στη Δύση, οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι πιστεύουν ὅτι πρόκειται για ἕνα εἶδος γυμναστικῆς, ἰνδικῆς προέλευσης. Στην πραγματικότητα ὅμως, ἡ Γιόγκα εἶναι κάτι περισσότερο ἀπό μία ἁπλή γυμναστική. Αὐτό ἄλλωστε μᾶς λέει και ἕνα παλιό φιλοσοφικό ποίημα, ἡ ''Μπαγκαβαντγκίτα'', ἡ ὁποία ἀποτελεῖ χαρακτηριστικό δεῖγμα τῶν πρώτων ἔργων τῆς ἀρχαίας ἰνδικῆς λογοτεχνίας».

Ὑπάρχουν ποικίλες κατευθύνσεις, κλάδοι, ἀποχρώσεις καὶ ἐφαρμογὲς τῆς γιόγκα. Οἱ διάφορες σχολὲς δὲν παρουσιάζουν τὰ πράγματα ὅλες με τὸν ἴδιο τρόπο. Στὴν Εὐρώπη μάλιστα καὶ τὴν Ἀμερικὴ δροῦν καὶ προπαγανδίζουν τὴ γιόγκα ἀναρίθμητες ὁμάδες, μὲ ἰδιοῤῥυθμίες καὶ ἰδιοκατασκευάσματα, τὰ ὁποῖα ἀποδοκιμάζουν οἱ γκουρού τῆς Ἰνδίας.

Ὁ γκουρού Σατυανάντασραμ ὀμολογεῖ:

«Θερμά σᾶς παρακαλῶ ὅλους τους ὀμιλητές και ὅλους αὐτούς οἱ ὁποῖοι την ἐξασκοῦν να μην ὑποβιβάζουν τη γιόγκα κάτω τοῦ ἀληθινοῦ σκοποῦ της. Ἐάν θέλεις να κάνεις γιόγκα μόνο για την ὀμορφιά σου, ὑπάρχουν γι' αὐτό το σκοπό τα κέντρα ὀμορφιᾶς. Ἐάν θέλεις ἐπίσης να φορμάρεις το σῶμα σου ὑπάρχουν κέντρα φυσιοθεραπευτικῆ ἀγωγῆς καθώς και ἄλλα παρόμοια μέρη για να πᾶς. Πήγαινε λοιπόν ἐκεῖ. Γιατί στα κέντρα τῆς Γιόγκα θα πρέπει μόνον ὁ σκοπός τῆς ἀνάπτυξης τῆς συνειδητότητάς σου να σε φέρνει.». (Γιόγκα, αρ. 1/1980 σελ. 6)

Ὅλα πάντως αὐτὰ τὰ συστήματα στοχασμοῦ, ἀσκήσεως καὶ πνευματικῆς ἐμπειρίας κινοῦνται κατὰ κανόνα μέσα στὶς κατηγορίες σκέψεως καὶ τὶς θρησκευτικὲς προϋποθέσεις τοῦ Ἰνδουισμοῦ, οἱ ὁποῖες εἶναι ριζικὰ διαφορετικὲς ἀπὸ τὴν διδασκαλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς πάνω σὲ θεμελιώδη θέματα, ὅπως εἶναι τὰ περὶ Θεοῦ, περί κόσμου, ἀνθρώπου, ἐσχάτων, σωτηρίας κ.ἄ. Κυρίως ὅμως ὁδηγοῦν σὲ μιὰ φοβερὴ καὶ ἐπικίνδυνη σύγχυση καὶ σὲ συγκρητισμό, ποὺ ἀρνεῖται τὴν οὐσία τοῦ χριστιανικοῦ μηνύματος.

Σύμφωνα με ἄλλο κείμενο ἀπό το ἴδιο περιοδικό ''Γιόγκα'' της κίνησης «ΣΑΤΥΑΝΑΝΤΑΣΡΑΜ»(αρ. 28/1982 σελ.12-13), «...ὅσοι ἀσχολούνται με τη γιόγκα πρέπει να παραδίδονται στα χέρια τῶν γκουρού, οἱ ὁποῖοι θα ἀλλάξουν «κάθε ἵνα τῆς ὕπαρξῆς τους» και θα τους ὁδηγήσουν σε ἐμπειρίες καθαρά βουδιστικῆς και ἰνδουιστικῆς θρησκευτικότητας. Ὅσοι, λοιπόν ἀσχολοῦνται με τη «γιόγκα», ὄχι για να γίνουν Ἰνδουιστές, ἀλλά γιατί πιστεύουν ὅτι εἶναι μια τεχνική χαλάρωσης ἤ ''γυμναστικῆς'' θα πρέπει να γνωρίζουν ὅτι οἱ ἀσκήσεις που χρησιμοποιοῦνται ἀπό τα διάφορα συστήματα, [Χάθα (Hatha), Μπάχτι (Bakti), Μάντρα (Mantra), Kάρμα (karma), Πολάριτυ (polarity), Σίτχα (Siddha), Τάντρα (tantric)], τοποθετοῦνται μέσα σε ἕνα πλαίσιο ἰνδουιστικών ἀντιλήψεων και ἀποτελοῦν στάδια μίας γενικότερης πνευματικῆς πορείας».

             Ἐπιπλέον, «ἡ ''Γιόγκα'' ...βασίζεται στη συγκέντρωση ὅλων τῶν διανοητικῶν, ψυχικῶν και πνευματικῶν δυνάμεων τοῦ ἀνθρώπου, στην προσπέλαση τῆς παρούσας θέσης του και στην ἀπόκτηση τῆς ὑπερδυναμικῆς ἀντίληψης και θεώρησης τοῦ θείου. Το μέσον, που καταβάλλει εἶναι οἱ εἰδικές μυστηριακές-ψυχοπνευματικές και νοητικές ἀσκήσεις. Χρησιμοποιεί για μονοπάτι την ὑπερσυγκέντρωση» (Πολυγραφημένο κείμενο Αθηνών, Μεταφυσικές έρευνες Γιόγκα και Σιάτσου).

Ἀ­πό τά ἀ­νω­τέ­ρω διαφαίνεται, ὅ­τι ἡ θε­ώ­ρη­ση τῆς «γι­ό­γκα» ἁ­πλῶς ὡς γυ­μνα­στι­κῆς εἶ­ναι  ἐ­σφαλ­μέ­νη. Καί τοῦ­το α) γι­α­τί ἀ­πο­τε­λεῖ θε­με­λι­ῶ­δες γνώ­ρι­σμα τοῦ  συ­στή­μα­τος τοῦ Ἰν­δου­ι­σμοῦ, β) δέν μπο­ρεῖ νά ἀ­φαι­ρε­θεῖ ὁ θρη­σκευ­τι­κός της χα­ρα­κτή­ρας ἀ­πό τίς προϋ­πο­θέ­σεις, τό πε­ρι­ε­χό­με­νο καί τό σκο­πό τῶν ἀ­σκή­σε­ων, γ) συν­δέ­ε­ται ἀ­να­πό­σπα­στα μέ τίς ἀ­ντι­χρι­στι­α­νι­κές ἀ­ντι­λή­ψεις­ περί με­τεν­σάρ­κω­σης καί δ) γι­α­τί ἀ­πο­τε­λεῖ ἀν­θρω­πο­κε­ντρι­κή προ­σπά­θει­α αὐ­το­λύ­τρω­σης μέ­σω τε­χνι­κῶν­ καί  ἀ­σκή­σε­ων.

Ὁ ἀληθινός σκοπός της γιόγκα δεν εἶναι ἡ ὑγεία και ἡ εὐεξία τοῦ σώματος, ἀλλά καθαρά θρησκευτικός.  

            Αὐτά τα ὁποῖα προηγοῦνται στις ἀσκήσεις γιόγκα, καθώς και αὐτά που ἀκολουθοῦν, τα ὁποῖα  κατά κανόνα οἱ πολλοί ἀγνοοῦν, σχετίζονται στενά με συστήματα διαλογισμοῦ και εμπειριῶν, που βρίσκονται φορτισμένα με ἰνδουιστικές θεωρίες και ἀξιώματα, κυρίως με τη διδασκαλία τοῦ κάρμα και τῆς μετενσάρκωσης. Και αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ γιόγκα και οἱ ἀσκήσεις της ὅσο και ἀθῶες να φαίνονται, εἶναι ἀσυμβίβαστη με την χριστιανική ἰδιότητα.

Καὶ γιὰ νὰ γίνουμε περισσότερο παραστατικοί: ὅπως οἱ γονυκλισίες (οἱ «μετάνοιες» τῆς μοναχικῆς μας παράδοσης) δὲν εἶναι ἁπλὲς κινήσεις τοῦ σώματος, ἀλλά ἔχουν σχέση μὲ ἕνα γενικότερο πιστεύω καὶ ἐκφράζουν μία συγκεκριμένη διάθεση καὶ τάση ψυχῇς, ἀποβλέποντας σὲ πνευματικοὺς σκοπούς, κατὰ παρόμοιο τρόπο, οἱ πιο σύνθετες ἀσκήσεις τῆς γιόγκα ἔχουν συνάρτηση μὲ ἰνδουϊστικὲς παραστάσεις καὶ σκοπεύουν τελικὰ σὲ πνευματικὲς θρησκευτικὲς ἐμπειρίες.

Ἀρκετὲς ἰδιωτικὲς σχολὲς καί γυμναστήρια προσπαθοῦν κάπως νὰ ἀποθρησκευτικοποιήσουν αὐτὰ τὰ γυμνάσματα ἀπὸ τὸν ἰνδουϊστικὸ χαρακτῆρα τους, ὥστε νὰ γίνονται εὐκολότερα ἀποδεκτὰ ἀπὸ τὸ μέσο Ἕλληνα. Ἄλλοι ἐπιχειροῦν νὰ βεβαιώσουν ὅτι ἡ «γιόγκα» δὲν εἶχε ποτὲ οὔτε καὶ ἔχει θρησκευτικὸ χαρακτῆρα καὶ μιλοῦν ἁπλῶς γιὰ «ἐπιστήμη», «πνευματικὴ ἐπίγνωση», ψυχοσωματικὴ ἄσκηση. Ὅσο ὅμως κι ἂν ἐπιστρατεύονται ἰδιόμορφες καὶ μεγαλοπρεπεῖς λέξεις, γιὰ νὰ καλύψουν τὴν πραγματικότητα, γεγονὸς παραμένει ὅτι ὁ προσανατολισμός τῆς ἰνδικῆς αὐτῆς τεχνικῆς ἦταν καὶ εἶναι θρησκευτικὸς ἢ παραθρησκευτικός. Ὅσοι μυοῦνται στὸ «διαλογισμό» τῆς γιόγκα καθοδηγοῦνται σὲ μία κατεύθυνση σαφῶς ἰνδουϊστική.

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία - φορέας τῆς αἰώνιας ἀλήθειας τοῦ ζωντανοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ - αἰῶνες τώρα ἀντιμετωπίζει γαλήνια, δίχως φόβο κάθε εἴδους ἀναμέτρηση μὲ τὰ διάφορα θρησκευτικό-φιλοσοφικὰ ἀνθρώπινα κατασκευάσματα. Ἀλλὰ δικαιοῦται νὰ ἀπαιτήσει ἀπὸ κάθε ἁρμόδια ἀρχή, (Τηλεόραση, Δῆμοι κ. ἄ.) νὰ δείχνουν καθαρὰ τὸ πρόσωπο καὶ τὴν ἱστορία τους οἱ κατὰ καιροὺς προπαγανδιστὲς διαφόρων ξένων θρησκευτικῶν ἰδεῶν. Μοιάζει μὲ ἐμπαιγμὸ ὁ ἰσχυρισμὸς ὅτι θέλουν νὰ μᾶς προετοιμάσουν γιὰ νὰ «λειτουργήσουμε ὑπεύθυνα καὶ δημιουργικὰ μέσα στὸ κοινωνικὸ σύνολο» (ὅπως γράφει τὸ καταστατικὸ κάποιου Κέντρου Yoga), μὲ θεωρίες καὶ μεθόδους ποὺ ἔχουν τόσο καθυστερήσει τὴν ἀνάπτυξη ἐκλεκτῶν ἀσιατικῶν λαῶν.

Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε:

Αντωνίου Αλεβιζοπούλου, Δρ. Φιλοσοφίας, Αποκρυφισμός-Γκουρουϊσμός-¨Νέα Εποχή¨ σελ. 168 κ.ε.

Αναστασίου Γιαννουλάτου, Επισκόπου Ανδρούσης και νυν  Αρχιεπισκόπου Αλβανίας, Γιόγκα... Ιστοσελίδα Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος-Βιβλιοθήκη

Χριστοφόρου Τσιάκκα, M.A. Theology U.K., Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Θρησκειών και Αιρέσεων... σελ. 159-168