ιστορικό σημείωμα

Ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, κτισμένος στο κέντρο του χωριού που βρίσκεται στους πρόποδες του δυτικού Πηλίου 30 χιλιόμετρα από το Βόλο έχει κατά παράδοση ιστορία
τριών αιώνων. Στις 16 Μαρτίου του 1804 έγιναν τα εγκαίνια του ναού. Ο χώρος ήταν δωρεά της οικογενείας Δημητρίου Χατζινικολάου. Ο Ναός ήταν τρίκλιτος βασιλική με δύο  παρεκκλήσια αφιερωμένα, το δεξιό στα Εισόδια της Θεοτόκου και το αριστερό στους Αγίους Κων/νο & Ελένη. Ήταν αγιογραφημένος, με υπερυψωμένο γυναικωνίτη. Το καμπαναριό ήταν εξάγωνο όπου για να μπεις στο προαύλιο περνούσες από μία πόρτα που βρισκόταν από κάτω. Ο Φιλιππίδης την χαρακτηρίζει "εύμορφη και μεγάλη όπου δεν είναι τοιαύτη εις μέγεθος εις όλα τα χωριά της Δημητριάδος".
Ο Δημ. Χατζινικολάου από το ταξίδι του στους Αγίους Τόπους (Χατζής), έφερε μαζί του και μία εικόνα της Παναγίας για να την έχει ξεχωριστή ευλογία η εκκλησία που έκτισε. Η Παναγία

επισκίαζε και επισκιάζει πάντοτε το χωριό της, επιδαψιλεύοντας εις αυτό ιδιαίτερες ευλογίες και θαυματουργικές ενέργειες. Η ενορία αποτελεί αρχιερατική έδρα της Μητροπόλεως.  Έχοντας τα χωριά Κεραμίδι , Βένετο και Κερασιά. Ιερείς πέρασαν πολλοί, επί των πλείστον εγγράμματοι, έγγαμοι και ντόπιοι. Ποίο χαρακτηριστικός είναι ο ιερομόναχος Αγαθάγγελος, ο οποίος δώρισε και την προσωπική του περιουσία στο ναό. Στα νεώτερα χρόνια η Χάρη των θαυμάτων της Αγίας Εικόνος από τα Ιεροσόλυμα δεν έπαψε να θαυματουργεί. Ιδιαίτερα στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Κι εδώ, η Παναγία στάθηκε Υπέρμαχος Στρατηγός του Έθνους. Όταν στις 16 Νοέμβριου 1943 οι γερμανοί κατακτητές πάτησαν το πόδι τους στα Κανάλια προκάλεσαν ζημιές ανεπανόρθωτες. Αποκορύφωμα της θηριωδίας ήταν ο πυρπολισμός του ναού τον οποίο εν τέλει ανατίναξαν Όταν πέρασαν όλα αυτά, η Παναγία εμφανίστηκε σε κάποιον χωριανό ονόματι Αντώνιο Παπαϊωάννου και του είπε να σηκώσουν τα χαλάσματα της εκκλησίας και μέσα εκεί να βρουν την εικόνα της θαμμένη μαζί με κάποιες άλλες, του Αγίου Κων/νου και Αγίου Νικολάου. Αυτός μετά από τρεις φορές που του επίμενε η Παναγία, ξεκίνησε και μαζί με άλλους χωριανούς και τον ιερέα ώ του θαύματος! ακριβώς στο σημείο που του είχε υποδείξει τις βρήκαν. Μάλιστα η εικόνα της Παναγίας ήταν η μισή λιωμένη. Και αυτό γιατί όπως η ίδια Του είχε πει, διατέθηκε η μισή να θυσιαστεί για να σώσει το χωριό από το μένος της καταστροφής και τη δύναμη της εκρήξεως. Μέχρι σήμερα φαίνεται το ασημένιο "πουκάμισο" της εικόνας λιωμένο. Ιερεύς τότε ήταν ο μακαριστός π. Δημήτριος Αγγελούσης.
Μετά την εύρεση, μία άλλη λευϊτική οικογένεια του ιερέως Βασιλείου Κόκκαλη εγκαταστάθηκε στο χωριό και ξεκίνησε την ανέγερση του νέου ναού. Με εράνους και κυρίως με εθελοντική
εργασία κουβαλώντας τις πέτρες χέρι-χέρι, οι Καναλιώτες κατάφεραν να ανεγείρουν τον υπάρχων ναό θεμελιώνοντας τον στις 16/12/56 και εγκαινιάζοντας τον στις 20/11/60 από τον τότε
Μητροπολίτη Δημητριάδος κ.κ. Δαμασκηνό.

Ο ναός αυτός είναι χωρητικότητας 1015 ατόμων, κοσμείται με ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1980 βυζαντινής τέχνης από βολιώτες μαστόρους, με εικόνες φορητές αγιογραφημένες στο Άγιο Όρος και τοιχογραφίες μακεδονικής σχολής του βολιώτη αγιογράφου Κω/νου Σπανοδήμου του 1992- 95 επί ιερέων Κων/νου Μυγδάλη & Παναγιώτου Βαϊτσόπουλου. Εις τον ναό φυλάσσονται και τεμάχια Αγίων Λειψάνων εκ των οποίων κυριότερα είναι του Αγίου Νεκταρίου και Αγ. Παρασκευής. H ενορία πανηγυρίζει κατ΄ εξοχήν την Κοίμηση της Θεοτόκου (15
Αυγούστου).

Ιερείς που διακόνησαν τον ναό

Υπήρξαν τα παλαιότερα χρόνια ντόπιοι ιερείς που διακόνησαν τον ναό. Αυτοί ήταν οι εξής:
Τριαντάφυλλος Παπατριανταφύλλου, Αθανάσιος
Παπαθανασίου, Νικόλαος
Τσιακαλέας, Ιωάννης Ματιαστής,
Απόστολος Καραδήμος,
Ιωάννης Παπαγιάννης,
Απόστολος Καρούμπας, Δήμος
Μιτζέλης , ο
ιερομόναχος Αγαθάγγελος, Σεραφειμ
Παπαγεωργίου, Οικ. Ευστάθιος
Τσιαντάρας, Δήμος Καρούμπας.

Ιερείς εκτός Καναλίων 

Πρεσβ.
Δημήτριος Αγγελούσης, ..........1947-1949
Οικ. Βασίλειος Κόκκαλης, .....................1949-1960
πρεσβ. Δημήτριος Καλογερόπουλος,...1960-1970
Πρεσβ. Κων/νος Μυγδάλης,..................1970-1987
Πρεσβ. Ιωάννης Χαλκιάς,........................1987-1989
Πρεσβ. Παναγιώτης Βαϊτσόπουλος,......1989-2000
Πρεσβ.Μιχαήλ Μιχάλαρος,....................2000-2001
Πρεσβ. Αθανάσιος Ι. Σκοπιανός............. 2001-

α) Ιεροψάλτες :
Γεώργιος Τριανταφύλλου (Κερασιώτης), Ιωάννης
Γκάγκος, Αθανάσιος Καραδήμος ,
Δημήτριος Αλεξάνδρου, Στέργιος
Τραγουδάρας , Απόστολος Τσιάντος,
Κυριαζής Κώστας, Αθανάσιος
Γκαβαρδίνας.

Β) Εκκλησιαστικό Συμβούλιο.
Πρόεδρος : Αιδ. Αθανάσιος Ι. Σκοπιανός
Αντιπρόεδρος : κος Δημήτριος Τ. Χατζηκυριαζής
Γραμματέας: κα Βασιλική Ν. Φάκα
Ταμίας: κος Απόστολος Ι. Ψαθάς
Μέλος: κα Γεωργία Κ. Νικολάου
Νεοκόρος : Στεφανία Β. Χατζητριανταφύλλου

8) Άλλες δράσεις και εκδηλώσεις:

Κύριο έργο και δράση της εκκλησίας είναι ο αγιασμός των πιστών της, κατά την εντολή του Κυρίου μας «άγιοι γίνεσθε ότι εγώ άγιος ειμί». Και επειδή σε κάθε τόπο όποιος επιθυμεί να δεί τον πολιτισμό των κατοίκων που επισκέπτεται, θα το διακρίνει από την τιμή που αποδίδουν οι ντόπιοι στους νεκρούς τους, έτσι κι εμείς εδώ στα Κανάλια έχουμε το παρεκκλήσιο των αγ. Κων/νου & Ελένης ως κοιμητηριακό και στον προαύλιο χώρο του πλήθος κεκοιμημένων ανθρώπων που αναπαύονται αιώνια. Πολλοί εξ αυτών είχαν αγία βιωτή και χριστιανά τέλη γι΄αυτό τους τιμάμε ιδιαίτερα.

Αλλά για να φτάσουν σ αυτή την πολυπόθητη μακαριότητα ήταν ενεργά μέλη της τοπικής εκκλησίας και πέρνανε μέρος στις λατρευτικές και φιλανθρωπικές δράσεις και ευκαιρίες που η ενορία σε όλους δίνει. Αυτές ποιές είναι; είναι α) οι πανηγύρεις του Αγίου Νεκταρίου (9 Νοεμβρίου) με λιτάνευση του ιερού Λειψάνου στο ομώνυμο ξωκλήσι.

Γ) (16 Νοεμβρίου) τη διάσωση του χωριού των Καναλίων εκ της φοβερής απειλής των βαρβάρων κατακτητών που ετέλεσαν στις 16/11/43. Είναι η μοναδική ημέρα που γίνεται η λιτάνευση της εικόνος της Παναγίας της επονομαζομένης Καναλιώτισσας σε όλο το χωριό.

δ) των Αγίων Κων/νου & Ελένης (21 Μαΐου) με λιτάνευση της εικόνος στο ομώνυμο εξωκλήσι στο κοιμητήριο του χωριού. Καθημερινά από το πρωί μέχρι το απόγευμα ο ναός δέχεται επισκέπτες. Μπορούν να παρακολουθήσουν τις ακολουθίες του Όρθρου, του Εσπερινού, της Παρακλήσεως, του Αποδείπνου μετά των Χαιρετισμών, και να περιηγηθούν ακόμη στο παράπλευρο χώρο του ναού που αποτελεί αναπαράσταση του "Κήπου της Γεθσημανής" και τόπος αναψυχής για μικρούς και μεγάλους. 

ε) υπαίθρια Θ. Λειτουργία στον προαύλιο χώρο του ναού του αγ. Νικολάου Καναλίων (20 Μαΐου), που αποτελεί μοναδικό βυζαντινό μνημείο του 12^ου αι. για την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας.

Στ) κατάδυση του τιμίου Σταυρού την ημέρα των Φώτων (6 Ιανουαρίου)στα νερά της λίμνης Κάρλας. Πλήθος ανθρώπων ακολουθούν και ζουν το θαύμα των Θεοφανίων σαν να είναι στον Ιορδάνη ποταμό αλλά και χαίρονται που βλέπουν το έργο της επανασύστασης της λίμνης Κάρλας που τα τελευταία χρόνια πολλά υπόσχετε για το μέλλον του τόπου αυτού .

Η) δυνατότητα επισκέψεως και φιλοξενίας της θαυματουργού εικόνος της Παναγίας της Καναλιώτισσας υπό άλλων ενοριών δια ευλογία και ενίσχυση των πιστών.

Ζ) Φιλοξενία ιερών λειψάνων κατά τη διάρκεια τελέσεως αγρυπνιών και άλλων ακολουθιών.

Θ) τελέσεις μυστηρίων βαπτίσεως σε ενηλίκους που ασπάζονται την Ορθοδοξία

Κατηχητική δράση:

Λειτουργούν τμήματα κατηχητικού για τους νέους και τις νέες, κάθε Σάββατο πρωί 11:00με 2:00 αγοριών δημοτικού, κοριτσιών δημοτικού, γυμνασίου-λυκείου αγοριών και γυμνασίου-λυκείου κοριτσιών κάνοντας διάφορα μαθήματα, παιχνίδια, εκδρομές, και άλλες εορταστικές εκδηλώσεις.

Προσκυνηματικές εκδρομές:

Παλαιά παράδοση στην ενορία αποτελεί και η διοργάνωση εκδρομών προς μονές και άλλους χώρους της πατρίδος μας, γεγονός που συνεχίζετε και στις ημέρες μας προς γνωριμία των πιστών με άλλους τόπους και προσκυνήματα

Παροχή φιλοξενίας σε επισκέπτες του ναού και του χωριού:

Μία άλλη δυνατότητα που διαθέτει ο ιερός ναός μας είναι και η αβραμιαία φιλοξενία που παρέχει σε κάθε προσκυνητή και άλλον δήποτε επισκέπτη που ο Κύριος μας θα τον οδηγήσει να περάσει από τον τόπο μας για να πάρει την ευλογία της Θεοτόκου μητέρας Του και να γνωριστούμε από κοντά καλύτερα. Αυτό επιτυγχάνεται με την δυνατότητα διάθεσης αίθουσας του Πνευματικού Κέντρου χωρητικότητας 80 ατόμων, (π.χ. πούλμαν απογευματινό προσκύνημα και επίσκεψη στο ίδρυμα) και μικρού ξενώνα για τυχόν έκτακτη διανυκτέρευση.

Η αίθουσα διατίθεται και για κάθε είδους άλλες εκδηλώσεις:

Εκκλ/κό Σκευοφυλάκιο & Ιστορικό Μουσείο

Πλησίον του ναού ευρίσκετε χώρος διαμορφωμένος τον οποίο μπορεί να επισκεφτεί κανείς ως ένα εκκλ/κό σκευοφυλάκιο στο οποίο φυλλάσοντε ό,τι απέμεινε από την ανατίναξη του παλαιού ναού. Ακόμη θα δεί και να θαυμάσει την ιστορία των παλαιών κατοίκων της περιοχής οι οποίοι ανάγουν την παρουσία τους στην περιοχή εδώ από τα ομηρικά χρόνια π.Χ., οι λεγόμενοι βοιβιοίς.

Εκπροσώπηση της εκκλησίας σε διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις:

7) Σημείωμα περί της φιλανθρωπικής και πνευματικής διακονίας.

Το Σουρλίγειο Ίδρυμα (Γηροκομείο) της Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος ιδρύθηκε στα Κανάλια το 1998, επί Αρχιερατείας του τότε Μητροπολίτου Δημητριάδος και έπειτα μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών κυρού Χριστοδούλου. Οραματιστής και πρωτεργάτης αυτού του έργου είναι ο κ. Αθανάσιος Γκαβαρδίνας , καθηγητής φιλόλογος και θεολόγος, ο οποίος ξεκίνησε τη λειτουργία του Ιδρύματος "πιλοτικά", ως στέγη φιλοξενίας ατόμων τρίτης ηλικίας, αξιοποιώντας τη χρηματική δωρεά της αειμνήστου Μαρίας Μανέα-Σουρλίγκα, που διέθεσε εις μνήμην του αδελφού της Αποστόλου Σουρλίγκα, αρχικά για να φιλοξενεί γέροντες και γερόντισσες από το χωριό Κανάλια και στη συνέχεια από άλλα χωριά της γύρο περιοχής. Σήμερα φιλοξενεί 15 άτομα και στεγάζεται προσωρινά στον άνω όροφο του Πνευματικού Κέντρου του Ιερού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου Καναλίων. Το έτος 2001 παραχωρήθηκε τμήμα του οικοπέδου του Ιερού Ναού, εντός του υπάρχοντος προαυλίου , στο οποίο ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δημητριάδος κ. Ιγνάτιος θεμελίωσε το κτήριο για να στεγάζει μόνιμα το Σουρλίγκειο Ίδρυμα. Το νέο κτήριο (διώροφο, με ημιυπόγειο συνολικής έκτασης 1.000 τ. μ. ) θα περιλαμβάνει χώρο για μαγειρείο, πλυντήρια, σαλονοτραπεζαρία και αίθουσα πολλαπλών χρήσεων και τέσσερα υπνοδωμάτια χωρητικότητας οκτώ κλινών το κάθε ένα. Στο β΄ όροφο δύο σαλόνια και οκτώ δίκλινα δωμάτια, ανελκυστήρα, για άσους έχουν κινητικά προβλήματα, και στον τελευταίο όροφο Παρεκκλήσιο αφιερωμένο στον Άγιο Απόστολο το Νέο για τις λατρευτικές ανάγκες των τροφίμων. Το Ίδρυμα διοικείτε από επταμελές Συμβούλιο, στο οποίο προεδρεύει ο εκάστωτε Μητροπολίτης. Διαθέτει έμμισθο προσωπικό ( μία μαγείρισσα, δύο κυρίες γενικών καθηκόντων και μία υπεύθυνη διαχείρισης ). Παρέχεται ιατροφαρμακευτική κάλυψη με την βοήθεια του ιατρού των Καναλίων (αγροτικό προς το παρόν), του Κέντρου Υγείας Βελεστίνου καθώς και των ατόμων που απασχολούνται στο πρόγραμμα του Δήμου " Βοήθεια στο σπίτι". Η πάγια πηγή συντήρησης και λειτουργίας του Ιδρύματος είναι οι συντάξεις των τροφίμων οι τακτικές εισφορές του Ιερού Ναού της ενορίας των Καναλίων, οι έκτακτες χορηγήσεις από την Ιερά Μητρόπολη, επιχορηγήσεις του Υπουργείου Αλληλεγγύης και οι δωρεές ευλαβών πιστών πιστών. 

Ι.Ν. Αγίου Τρύφωνος, παρεκκλήσιο Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου

Σύντομο ιστορικό

   Ερχόμενος ο επισκέπτης  από την επαρχιακή οδό Βόλου - Καναλίων 2 χιλ. περίπου πριν φτάσει στο χωριό μας, στα δεξιά του δρόμου θα συναντήσει μία πάροδο, η οποία σε απόσταση 200 μ. θα βρει το εξωκκλήσι του αγ. Τρύφωνος. Ο Άγιος Τρύφων είναι  ένας εκ των  20 άγιων ιαματικών Αναργύρων που εορτάζει η εκκλησία μας. Ο Άγιος Τρύφων εορτάζει στην 1η του μηνός Φεβρουαρίου κάθε χρόνο. Το εξωκκλήσι μας αυτό είναι κτισμένο επάνω σε ένα φυσικό λόφο. Πολύ πιθανόν και σ΄ αυτή την ευρύτερη περιοχή να υπήρχε από τα αρχαία χρόνια ζωή και μάλιστα αγροτική. Ο άγιος Τρύφων είναι  προστάτης και των καλλιεργειών της γης. Γι αυτό κάθε χρόνο η εκκλησία μας ορίζει να τελούμε αγιασμό και τον λεγόμενο «αφορισμό του αγίου» περί παντός είδους βλαβερού επί των καλλιεργειών των πιστών.  Οι πιστοί στο τέλος τον παίρνουν και ραντίζουν τους κήπους και όλες τις καλλιέργειές τους. Όπως μαρτυρεί μία εντοιχισμένη μαρμάρινη επιγραφή: «Ο ΝΑΟΣ ΟΥΤΟΣ ΑΝΕΚΑΙΝΙΣΘΕΙ ΕΚ ΘΕΜΕΛΙΩΝ ΕΝ ΕΤΕΙ 1968 ΔΑΠΑΝΑΙΣ ΚΑΝΑΛΙΩΤΩΝ ΕΦΗΜΕΡΕΥΟΝΤΟΣ ΙΕΡΕΩΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΠΙΤΡΟΠΕΥΟΝΤΩΝ ΑΝΤΩΝΙΟΣ Γ. ΚΟΥΖΙΩΚΑΣ, ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Γ. ΚΑΡΑΔΗΜΟΣ, ΘΕΟΧΑΡΗΣ Α. ΤΣΙΑΝΤΟΣ, ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΧΑΤΖΗΤΡΙΑΝΤΑΦΎΛΛΟΥ»

   O ναός στη σημερινή του μορφή είναι από το 1968, προφανώς υπήρχε άλλος παλαιότερος σ΄ αυτή τη θέση. Άλλωστε στα κειμήλια της εκκλησίας σώζονταν δύο εικόνες δεσποτικές - Χριστός και Παναγία- οι οποίες φέρουν χρονολογία 1860 και μάλιστα σε κάποιες διακρίνεται και το όνομα του δωρητή υπέρ υγείας.        

Μία άλλη με έντονα τα σημάδια της φθοράς του χρόνου καθώς την είχε καταστρέψει η υγρασία αφού  συντηρήθηκε και έφυγε από πάνω της το θέμα ήταν επιζωγραφισμένη με την εικόνα του Χριστού κατά το 1920 και φάνηκε πως είχε από κάτω άλλη παράσταση με θέμα τον άγιο Τρύφωνα και μάλιστα με την ίδια τεχνική με τις άλλες δεσποτικές του  τέμπλου με την ίδια χρονολογία 1860. Μετά από πολυχρόνιο  κόπο  από ειδικούς συντηρητές που ανέλαβαν να μας την καθαρίσουν, διαπιστώθηκε πως το πρόσωπο και το δεξί χέρι του αγίου Τρύφωνος  ήταν κατεστραμμένα, το όνομά του όμως στις γωνίες επάνω διακρινόταν καθαρά.

Έτσι λοιπόν αποφασίστηκε να επιζωγραφιστούν  τα σημεία που έλειπαν, μιας και ήταν σημαντικά για την προσευχή των πιστών (π.χ. πρόσωπο του αγίου), εφόσον για μας τους χριστιανούς αυτά τα αντικείμενα δεν έχουν μόνο ιστορική αξία αλλά και λατρευτική,  η οποία δεν μπαίνει στο μουσείο... Αυτό που αξίζει κανείς να παρατηρήσει σ΄ αυτή την εικόνα, από καλλιτεχνικής άποψης, είναι ότι ο άγιος παρουσιάζεται σαν ιατρός κρατώντας με το αριστερό του χέρι το κουτί με τα φάρμακα, ως ιατρός Ανάργυρος, και με το δεξί του χέρι που είχε καταστραφεί τελείως, προφανώς κρατούσε κάποια λαβίδα.

Με την αισθητική αποκατάσταση που έγινε στην εικόνα, τώρα κρατάει με το δεξί το γνωστό δρεπάνι που εικονίζεται στις νεότερες εικόνες, ως προστάτης των καλλιεργειών. Αν και σε ένδειξη της προστασίας των καλλιεργειών, σ΄ αυτή  την εικόνα ο παλιός αγιογράφος έχει προσθέσει μία μικρή άμπελο δίπλα στο κουτί που κρατάει ο άγιος με το αριστερό του χέρι κι έτσι έδειχνε και αυτό το ιδιαίτερο χάρισμά του, του προστάτη των αμπελουργών και των λοιπών καλλιεργητών. Πάντως είναι σπάνια αυτή του η απεικόνιση.

 ( Καθώς πέφτουν από το παράθυρο οι τελευταίες ακτίνες του ήλιου που δύει επάνω στο σώμα του Εσταυρωμένου, τον  κάνουν συνάμα να "αντανακλά το Φως Του το εσπερινό"...)