Αγαπητοί πατέρες, αξιότιμοι εισηγητές και σύνεδροι.

Σας καλωσορίζουμε, με χαρά, στο τριήμερο σεμινάριο πνευματικών που διοργανώνει η Μητρόπολή μας, με σκοπό τον καταρτισμό των κληρικών της στην κρίσιμη και σύνθετη διακονία της πνευματικής πατρότητας. Το σεμινάριο αυτό αριθμεί ήδη αρκετά χρόνια ζωής, έχοντας καταστεί ένα είδος θεσμού στα πλαίσια της πολύπλευρης ποιμαντικής και θεολογικής δραστηριότητας της τοπικής μας εκκλησίας.

Για μια ακόμη χρονιά διατηρήσαμε το απαιτούμενο υψηλό επίπεδο του σεμιναρίου. Οι εισηγητές συνδυάζουν την ποιμαντική εμπειρία με την επιστημονική κατάρτιση, την ταυτότητα του συνειδητού μέλους της Εκκλησίας με την καρποφόρο δράση στον κοινωνικό στίβο, την ορθόδοξη Θεολογία με τις κλινικές επιστήμες του ψυχισμού. Τους ευχαριστώ θερμά για την συμμετοχή και προσφορά τους.

Οι κληρικοί και πρεσβύτεροι της τοπικής μας Εκκλησίας, οι πολύτιμοι συνεργάτες του Επισκόπου, θα έχουν για μία ακόμη χρονιά την ευκαιρία να μαθητεύσουν στα μυστήρια της θαυμαστής πολυπλοκότητας του ανθρώπινου πλάσματος, στις συγκλονιστικές δυνατότητες του κατ' εικόνα της Αγίας Τριάδος προσώπου-υποστάσεως, καθώς και στην βαθειά οδύνη της μεταπτωτικής (δια)φθοράς του Αδάμ. Ο Ορθόδοξος κληρικός έρχεται αντιμέτωπος με τις δύο οντολογικές πλευρές του μεταπτωτικού ανθρώπου, τις οποίες περιγράφει ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής: την φθορά της φύσεως και την διαφθορά της προαιρέσεως.

Η φθορά της φύσεως είναι η αναμάρτητη-αδιάβλητη επιβάρυνση των ψυχοσωματικών λειτουργιών του ανθρώπου από την θνητότητα και τις προεκτάσεις της. Τέτοιες πηγές αδιάβλητης φθοράς του ανθρώπου αποτελούν η επιβαρυμένη κληρονομικότητα και οι επίκτητες δυσλειτουργίες λόγω προβληματικού οικογενειακού και κοινωνικού περιβάλλοντος. Πρόκειται για παράγοντες που πρωτογενώς βρίσκονται έξω από τον έλεγχο του ανθρώπου, δεν ρυθμίζονται από την ελεύθερη βούλησή του, γι' αυτό και θεολογικά θεωρούνται αδιάβλητοι.

Από την άλλη πλευρά η διαφθορά της προαιρέσεως είναι η κακή χρήση του αυτεξουσίου και της ελευθερίας, είναι η θεμελιώδης υπαρξιακή αστοχία που αποκαλούμε αμαρτία. Η αμαρτία που παραμένει αμετανόητη, επιβαρύνει και πολλαπλασιάζει την αδιάβλητη φθορά της φύσεως (όπως είναι τα σωματικά και ψυχικά νοσήματα και δυσλειτουργίες). Αλλά και τα διάφορα νοσήματα, ιδίως τα ψυχικά, παρεμποδίζουν έντονα την εν Χριστώ πρόοδο και τον αγιασμό του πιστού, εφόσον μειώνουν δραστικά την απρόσκοπτη λειτουργία της ελεύθερης βούλησής του, χωρίς, όμως, να την εξαλείφουν. Έτσι, η φθορά της φύσεως και η διαφθορά της προαιρέσεως τροφοδοτούν η μία την άλλη!

Πρόκειται για τον μεταπτωτικό οντολογικό φαύλο κύκλο, από τον οποίο ο άνθρωπος είναι αδύνατον να εξέλθει από μόνος του. Και σ' αυτό ακριβώς έγκειται η σωτηρία που προσφέρει στον άνθρωπο ο ένσαρκος Λόγος, ο Οποίος σπάζει τα δεσμά αυτού του φαύλου κύκλου με την συντριβή του θανάτου, της αμαρτίας και του διαβόλου. Η άκτιστη ενέργεια της Θείας Χάριτος δεν καταργεί την κτιστή ανθρώπινη ενέργεια. Το γεγονός ότι ο άνθρωπος σώζεται από την ενανθρώπηση, τον Σταυρό και την Ανάσταση του Κυρίου όχι μόνο δεν οδηγεί σε εφησυχασμό και ραστώνη, αλλά αντίθετα καθιστά την ανθρώπινη σύμπραξη ακόμη πιο υπεύθυνη. Και μέρος της σύμπραξής μας με την Θεία Χάρη είναι η αξιοποίηση στο έπακρο των ανθρώπινων γνώσεων και δυνατοτήτων, καθώς και η ένταξή τους στην Θεία Οικονομία.

Αν η πολιτική αποτελεί την "τέχνη του εφικτού", τότε η Ποιμαντική είναι η "τέχνη του ανέφικτου". Αυτό το ανέφικτο στοιχείο σημαίνει, μεταξύ πολλών άλλων, ότι στην παρούσα γήινη ζωή μπορούμε μόνον να γνωρίζουμε "εκ μέρους" (Α΄ Κορ. 13, 12 & 13) τον Θεό και τα του Θεού, το μυστήριο της δημιουργίας και της σωτηρίας. Αλλά "γνωρίζω" στην Βιβλική γλώσσα σημαίνει "αγαπώ". Αυτή η εν Χριστώ αγάπη-γνώση στην παρούσα ζωή ποτέ δεν θα φθάσει  στην πληρότητα. Αυτή η τελευταία έχει εσχατολογικό περιεχόμενο, όπως βεβαιώνει ο Απόστολος Παύλος στο ανωτέρω χωρίο της προς Κορινθίους επιστολής και αλλού. Ο κληρικός καλείται να αντέξει τον μόχθο και την οδύνη, που προέρχονται από την συνεχή επίγνωση της δικής του βαθειάς ατέλειας, καθώς και του αναστεναγμού του σύνολου Αδάμ, που είναι η ανθρωπότητα. Σύμφωνα με την οντολογία του Ομοουσίου, ο κάθε άνθρωπος ανακεφαλαιώνει κατά την φύση του το σύνολο της (ομοούσιας) ανθρωπότητας. Έτσι και ο πνευματικός πατέρας ανακεφαλαιώνει κατά τον ίδιο τρόπο το μεγαλείο του κατ' εικόνα, τον εσχατολογικό στόχο του καθ' ομοίωσιν και την άρρητη οδύνη της φθοράς και διαφθοράς του σύνολου Αδάμ. Μόνον στον βαθμό που βιώνει στον εαυτό του (το κατά δύναμιν) με την βοήθεια της Χάριτος τις τιτάνιες διαστάσεις αυτής της πραγματικότητας, μπορεί να κατανοήσει και να βοηθήσει τους συνανθρώπους του, τους εν Χριστώ αδελφούς του. Ειδάλλως, η διακονία του θα εκφυλιστεί σε δύο κύριες εκδοχές: είτε θα γίνει ένας ρηχός ηθικισμός είτε ένας εξίσου ρηχός ψυχολογισμός. Στην πρώτη περίπτωση, η διακονία του εξαντλείται στις καλές πράξεις και σε μία νομικίστικη αντίληψη περί αμαρτίας, ενώ στην δεύτερη περίπτωση η ιερατική διακονία αλλοιώνεται σε γλυκερή συναισθηματική στήριξη των άλλων, χωρίς μεταβολή του "νοός" (Ρωμ. 12, 2), χωρίς δηλ. αλλαγή νοοτροπίας. Και οι δύο αυτές περιπτώσεις είναι ξένες προς την Ορθόδοξη Θεολογία και Παράδοση.

Με τις σκέψεις αυτές εύχομαι κάθε επιτυχία στις εργασίες του σεμιναρίου και κηρύσσω την έναρξή του.