Στις 11&13/2 πραγματοποιήθηκε το διήμερο σεμινάριο πνευματικών της Μητροπόλεως Δημητριάδος. Πρόκειται για επιμορφωτική πρωτοβουλία της Μητροπόλεώς μας, που εδώ και χρόνια έχει γίνει θεσμός υψηλού επιστημονικού και θεολογικού επιπέδου. Ο σκοπός του ετήσιου σεμιναρίου είναι η  πολύπλευρη κατάρτιση εκείνων των κληρικών, οι οποίοι κατόπιν ευλογίας του Eπισκόπου έχουν αναλάβει το βαρύ και υπεύθυνο λειτούργημα  του μυστηρίου της μετανοίας, καθώς και της πνευματικής καθοδήγησης των πιστών. Επίσης, στα ετήσια αυτά σεμινάρια καλούνται από τον Eπίσκοπο και όσοι κληρικοί είναι υποψήφιοι για το επίμοχθο αυτό διακόνημα.

Την πρώτη ημέρα του σεμιναρίου (11/2) ομιλητές ήσαν ο  Πρωτ. Νικόλαος Δουληγέρης, εφημέριος Ι. Ναού Αγίου Νικολάου Αχαρνών, με θέμα, «Η πνευματική καθοδήγηση σχετικά με τον έρωτα και την σεξουαλικότητα». Πρόκειται για θέμα μονίμως επίκαιρο για την ανθρώπινη ζωή, ανεξαρτήτως ιστορικής περιόδου, αλλά και ιδιαίτερα λεπτό και ευαίσθητο. Ο ομιλητής παρουσίασε τους σημαντικούς σταθμούς της ανθρώπινης ζωής με βάση την ηλικία: εφηβεία, νεότητα, προετοιμασία για γάμο, νεόνυμφοι, σχέσεις γονέων-παιδιών, μέση ηλικία, προχωρημένη ηλικία. Σε κάθε ένα από τα στάδια αυτά ανέλυσε τις ιδιαίτερες δυσκολίες που προκύπτουν, καθώς και τα πιεστικά ψυχικά αιτήματα της αντίστοιχης περιόδου. Επίσης, περιέγραψε και τους ανάλογους προβληματισμούς των σημαντικών αυτών φάσεων της ανθρώπινης ζωής. Π.χ., στη νεότητα ένα από τα κυριότερα ζητήματα είναι εκείνο των προγαμιαίων σχέσεων και η συνακόλουθη ανάγκη να εξηγήσει ο πνευματικός στους νέους την θεολογία περί εγκράτειας. Άλλο σημαντικό θέμα του σταδίου αυτού είναι η μεγάλη αύξηση του μέσου όρου ηλικίας του γάμου. Αυτή η πραγματικότητα της σύγχρονης ζωής κάνει τον αγώνα της εγκράτειας πολύ πιο μακροχρόνιο και δύσκολο, σε σύγκριση με παλαιότερες εποχές. Η στήριξη και καθοδήγηση του πνευματικού γίνεται ακόμα πιο ουσιώδης.

Με την δημιουργία οικογένειας οι σύζυγοι έρχονται αντιμέτωποι με πρωτόγνωρη πραγματικότητα. Πώς θα χειριστούν τα θέματα της διαπαιδαγώγησης των παιδιών, καθώς σταδιακά προκύπτουν αναπόφευκτες διαφωνίες; Άλλος μεγάλος και συνήθης κίνδυνος για τους συζύγους είναι το να απορροφηθούν τόσο πολύ από τα πιεστικά καθημερινά ζητήματα φροντίδας και ανατροφής των παιδιών, ώστε να παραμελήσουν για μεγάλο διάστημα την καλλιέργεια της μεταξύ τους σχέσης. Κάτι τέτοιο εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους.

Γενικότερα, ο ομιλητής τόνισε την λεπτότητα των χειρισμών και το ανοιχτό πνεύμα της εξατομικευμένης ποιμαντικής που απαιτούνται από τον πνευματικό για την αντιμετώπιση του σπουδαίου θέματος του έρωτα και των διαφυλικών σχέσεων.

Ο δεύτερος ομιλητής της πρώτης μέρας του σεμιναρίου ήταν ο Πρωτ. Βασίλειος Θερμός, καθηγητής της Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Αθηνών και ψυχίατρος παιδιών και εφήβων. Ο π. Βασίλειος είναι ο οργανωτής των σεμιναρίων αυτών. Το θέμα της εισηγήσεώς του ήταν, «Πόσο καλά γνωρίζουμε τον εξομολογούμενο; Η σημασία του ιστορικού». Ο ομιλητής επικεντρώθηκε σε μια ιδιαίτερη πλευρά της ποιμαντικής εξατομίκευσης, την μεθοδική προσέγγιση του ποιμενόμενου και της προϊστορίας του. Η προηγούμενη πορεία ζωής του κάθε ανθρώπου προσδιορίζει σε πολύ μεγάλο βαθμό την προσωπικότητα και τον χαρακτήρα του. Για τον λόγο αυτόν η σταδιακή γνωριμία του πνευματικού με την πορεία ζωής του πιστού έχει μεγάλη σημασία. Οι διαφορές μεταξύ των ανθρώπων είναι ιδιαίτερα πολύπλευρες. Διαφέρουν στον τρόπο και ρυθμό αφήγησης, στις προτεραιότητες, στο τί αναφέρουν στον πνευματικό και τί παραλείπουν, στα κίνητρά τους (ιδιαίτερα σημαντικό) και στις παραστάσεις τους για τον κληρικό. Έτσι η λήψη του ιστορικού μπορεί να αποφέρει πολλούς καρπούς στην προσπάθεια του ποιμένα να προσαρμόσει επιτυχώς την καθοδήγησή του στις συγκεκριμένες ανάγκες του κάθε μέλους της εκκλησίας.

Την δεύτερη ημέρα του σεμιναρίου (13/2) πρώτος ομιλητής ήταν ο Αρχιμ. Αθανάσιος Παραβάντσος, ιεροκήρυκας της Μητροπόλεως Δημητριάδος. Το θέμα της εισηγήσεώς του ήταν, «Τί είναι ο Εαυτός και γιατί είναι σημαντικός για την πνευματική καθοδήγηση». Ο π. Αθανάσιος επικεντρώθηκε στην έννοια του Εαυτού που αναφέρεται στην αυτοσυνειδησία του ανθρώπου, η οποία διαμορφώνεται (αλλά και μεταβάλλεται) σε κάθε ιστορική περίοδο. Περιέγραψε τρεις γενικούς τύπους πολιτισμού, τον παραδοσιακό-αγροτικό, τον νεωτερικό και τον μετανεωτερικό. Κάθε τύπος πολιτισμού διαμόρφωσε έναν ιδιαίτερο τύπο Εαυτού με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.

Ο παραδοσιακός-αγροτικός τύπος Εαυτού είναι συλλογικός, με την έννοια ότι ετεροκαθορίζεται από την κοινότητα (χωριό, σόι, τοπικά ήθη-έθιμα, επαγγελματική συντεχνία). Η στάση του αγροτικού Εαυτού απέναντι στην εν Χριστώ ζωή είναι πολιτισμική και όχι πνευματική: βιώνει την Ορθοδοξία σαν προέκταση των ηθών και εθίμων και όχι ως υπαρξιακή μετοχή στο γεγονός της Εκκλησίας.

Ο νεωτερικός Εαυτός είναι αυτοσυνείδητος. Θεμελιώδης αναζήτησή του είναι η αυτονομία του και ο αυτοκαθορισμός. Χαρακτηρίζεται από έντονο ορθολογισμό, ο οποίος του επιτρέπει να αποφεύγει τις προλήψεις και δεισιδαιμονίες, συγχρόνως, όμως, δυσκολεύεται έντονα να βιώσει το ότι η εν Χριστώ ζωή δεν είναι ζήτημα λογικών επιχειρημάτων, όσο θεϊκής αποκάλυψης και προσωπικής σχέσης μεταξύ Θεού και ανθρώπου.

Τέλος, ο μετανεωτερικός Εαυτός είναι διασπασμένος. Η καθημερινή ζωή του επηρεάζεται βαθιά από την ηλεκτρονική εικόνα του διαδικτύου και της τηλεόρασης, από τους πολλαπλούς και ευμετάβλητους κοινωνικούς ρόλους και από την εν γένει ρευστότητα της σύγχρονης ζωής. Την πνευματική ζωή την αντιλαμβάνεται σαν επιδίωξη γαλήνης και ευφορίας και όχι σαν ένωση Θεού και ανθρώπου. Ο στόχος του δηλ. είναι ανθρωποκεντρικός και όχι χριστοκεντρικός.

Ο τελευταίος ομιλητής του φετινού σεμιναρίου ήταν ο συστημικός ψυχοθεραπευτής Γιώργος Κίσσας. Το θέμα της εισηγήσεώς του ήταν, «Η δυναμική των οικογενειακών σχέσεων και η ασυνείδητη πλευρά τους». Ο ομιλητής ανέλυσε τις ενδοοικογενειακές σχέσεις ως ένα ψυχολογικό σύστημα διαπροσωπικής αλληλεπίδρασης. Παρουσίασε τους τρόπους με τους οποίους εξελίσσεται διαρκώς η ισορροπία του οικογενειακού συστήματος, καθώς και τις επανορθωτικές κινήσεις με τις οποίες αποκαθιστά την ομαλή λειτουργία του όταν αυτή διαταράσσεται. Τόνισε την αξία της άμεσης και ειλικρινούς επικοινωνίας και τον κίνδυνο της τριγωνοποίησης, δηλ. της ανάθεσης σε τρίτο πρόσωπο να ρυθμίζει την επικοινωνία αυτή: πχ. όταν οι δύο σύζυγοι, επειδή δυσκολεύονται να συζητήσουν γόνιμα και απευθείας μεταξύ τους, χρησιμοποιούν ψυχολογικά ένα από τα παιδιά τους για να στέλνουν μηνύματα στον άλλο η για να δημιουργήσουν «συμμαχίες». Ανέφερε ότι σε κάθε γαμήλια ένωση δεν παντρεύονται μόνον οι δύο σύζυγοι, αλλά ψυχολογικά «συν-παντρεύονται» και οι γονείς της κάθε πλευράς μέσω της ισχυρότατης παρουσίας τους στον εσωτερικό κόσμο των παιδιών τους.

Το σεμινάριο ολοκληρώθηκε με την σύνοψη των πορισμάτων από τον Επίσκοπό μας κ. Ιγνάτιο. Τονίστηκε ότι οι πνευματικοί δεν πρόκειται φυσικά να ανταλλάξουν ρόλους με τους ψυχολόγους και ψυχιάτρους, αλλά και ότι η ενημέρωσή τους για τις σύγχρονες επιστημονικές διαπιστώσεις είναι σημαντική. Επέστησε δε την προσοχή των συνέδρων στο ότι οι πιστοί πρέπει να φεύγουν παρηγορημένοι και ενθαρρυμένοι από το εξομολογητήριο και ότι ο ρόλος του κληρικού είναι πάντοτε ενωτικός και θετικός, όχι ελεγκτικός και τιμωρητικός.