ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ - ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
Η εξάρτηση δεν είναι αλλού:
σκέψεις μιας κοινωνικής κλινική ψυχολόγου

Τι είναι η εξάρτηση; Μια αθεράπευτη νόσος; Ένας εκφυλισμός της βιοχημείας του εγκεφάλου; Μήπως πρόκειται για μια κληρονομική ασθένεια; Ή μήπως είναι μια κακή συνήθεια που όταν την μάθεις, δεν ξεκολλάς; Η κατάληξη μιας ηθικά αδύναμης προσωπικότητας, η εκδήλωση μιας οικογενειακής δυσλειτουργίας;
Πολλά έχουν ειπωθεί για την εξάρτηση, και ακόμη περισσότερα θα συνεχίσουν να λέγονται. Τίποτα όμως δεν μπορεί να χαρακτηρίσει τόσο λιτά και εύστοχα το κοινωνικό φαινόμενο και το προσωπικό βίωμα της εξάρτησης, όσο η ακόλουθη πρόταση: Η εξάρτηση είναι η συνάντηση μιας κοινωνίας που νοσεί, ενός ατόμου που πάσχει και μιας ουσίας.
Γιατί πραγματικά, η εξάρτηση είναι μια κατάσταση κοινωνική όσο και προσωπική, μια πληγή συλλογική όσο και ατομική. Χτίζουμε καθημερινά με τα χέρια μας μια κοινωνία αποξένωσης και αποκλεισμού, μια κοινωνία στην οποία όλα πωλούνται και αγοράζονται, που όλες οι αξίες εμπορευματοποιούνται και μετά αφήνονται να εκπνεύσουν.

Πολύ βολικό θα ήταν αν ο εξαρτημένος ήταν μόνο αυτός ο ταλαιπωρημένος και ισχνός τύπος που περιμένει στο παγκάκι μέχρι να έρθει η «άκρη του» που θα του εξασφαλίσει τη μικροποσότητα που επιθυμεί. Και βολικό θα ήταν ακόμα ακόμα αν η οικονομία της εξάρτησης ήταν μόνο η ναρκο-οικονομία. Γιατί θα ήταν βολικά αυτά τα δυσάρεστα; Επειδή αυτό θα σήμαινε ότι η εξάρτηση είναι αλλού, ότι αποτελεί ένα τέρας μακριά από μένα και από σένα. Ένα τέρας που αρκεί κάθε τόσο να του προσφέρουμε κάποιον για θυσία και να το ξορκίζουμε.
Όμως η εξάρτηση δεν αφορά μόνο τα λεγόμενα ναρκωτικά, ή για να το πούμε καλύτερα τις «ψυχοτρόπες ουσίες». Δεν αφορά μόνο το, νόμιμο κατά τα άλλα, αλκοόλ. Η εξάρτηση εκδηλώνεται και σε σχέση με άλλες πηγές, όπως
•         Ο τζόγος
•         Η χρήση του internet και των διαδικτυακών παιχνιδιών
•         Το φαγητό (ιδίως το junk food)
•         Τα καταναλωτικά αγαθά
•       Άτομα που λειτουργούν ως αλάθητοι καθοδηγητές και γκουρού, καταργώντας την αυτονομία και την ελεύθερη βούληση των «οπαδών» τους.
•       Διαπροσωπικές σχέσεις που αντί να απελευθερώνουν, συρρικνώνουν και προκαλούν δυστυχία.
Και, για να μη βλέπουμε το δέντρο και χάνουμε το δάσος, η εξάρτηση δεν είναι ΤΟ πρόβλημα. Είναι απλά ένα σύμπτωμα. Όσο και αν ακούγεται περίεργο, η εξάρτηση είναι ένα από τα πολλά συμπτώματα ενός σύνθετου προβλήματος που μαστίζει την κοινωνία και είναι η απώλεια της σχέσης, της αλληλεγγύης και της αποδοχής του άλλου. Είναι αυτό το ίδιο πρόβλημα που άλλοτε προκαλεί συμπτώματα όπως η κατάθλιψη, άλλοτε καλλιεργεί την ενδοοικογενειακή βία, άλλοτε συντηρεί τον ενδοσχολικό εκφοβισμό, και άλλοτε εκδηλώνεται με το σύμπτωμα της εξάρτησης.
Η εκκλησία μιλά συχνά από άμβωνος για όλα αυτά. Όμως χρειάζεται και ένα ακόμη πιο μεγάλο άνοιγμα, το άνοιγμα ενός διαλόγου της εκκλησίας με την ψυχολογία και με την κοινωνία, ώστε όλοι μαζί να καταθέσουν όλα τα όπλα που διαθέτουν στον κοινό αγώνα της εξάλειψης της απανθρωπιάς, του αποκλεισμού και της σιωπής. Η τοπική Μητρόπολη, μέσω της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών και σε συνεργασία με το Κέντρο Υποστήριξης «Πορείας Υγείας» διοργανώνουν λοιπόν φέτος για τρίτη χρονιά τους «Διαλόγους Θεολογίας – Ψυχολογίας». Πέρισυ θέμα ήταν οι φοβίες και η κατάθλιψη. Και πολύ νωρίτερα η βία. Φέτος, σειρά έχει η εξάρτηση.

Πρόκειται για μια ομιλία διπλή και συνεργατική, για μια προσπάθεια που στηρίζεται σε κοινές αγωνίες και σχέσεις προσώπων, κόντρα στον ατομοκεντρισμό και τη μοναχικότητα. Το Σάββατο 28 Μαρτίου 2015 και ώρα 18.30 στο Δημαρχείο Βόλου, ένας κληρικός και ένας επιστήμονας ψυχικής υγείας θα συνομιλήσουν για το πνευματικό έλλειμμα που αποδεδειγμένα πια γνωρίζουμε ότι συμβάλλει στην ανάπτυξη του φαινομένου της εξάρτησης. Πιο συγκεκριμένα, ομιλητές θα είναι ο π. Χριστόδουλος Μπίθας, πρωτοπρεσβύτερος Ι.Ν. Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μοσχάτου Αττικής, με θέμα "Η ορθόδοξη πνευματικότητα και ζωή ως προοπτική θεραπείας από τις εξαρτήσεις", και ο κύριος Φαίδων Καλοτεράκης, ειδικός βοηθός διευθυντή ΚΕ.Θ.Ε.Α., με θέμα "Από την εξάρτηση στη ελευθερία: Η πρόταση του ΚΕ.Θ.Ε.Α.". Η είσοδος στις ομιλίες θα είναι φυσικά ελεύθερη, ώστε όλοι να μπορούμε να παραστούμε. Άλλωστε, ακόμη και αν δεν κάνω καταχρήσεις, ακόμη και αν νομίζω ότι το κακό συμβαίνει μόνο στους άλλους, ας μη γελιέμαι, η εξάρτηση είναι και εδώ.

Γεωργιάδου Ιωάννα,

Κοινωνική κλινική ψυχολόγος εξαρτήσεων

και ψυχοκοινωνικών προβλημάτων,

Υπεύθυνη Κέντρου "Πορεία Υγείας"