Του Σεβ. Μητροπολίτου Δημητριάδος κ. Ιγνατίου

To A΄ Διεθνές Συνέδριο Ψηφιακών Μέσων και Ορθόδοξης Ποιμαντικής, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα από 7 έως 9 Μαΐου 2015, έδωσε την ευκαιρία σε εκπροσώπους όλων, σχεδόν, των Ορθόδοξων Εκκλησιών να καταθέσουν την εμπειρία τους από την χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας στο ποιμαντικό τους έργο. Συγχρόνως, το γεγονός απετέλεσε αφορμή για ουσιαστικό προβληματισμό στο θέμα της χρήσης, των ορίων και των κινδύνων της ψηφιακής τεχνολογίας, υπό το πρίσμα της αποστολής της Εκκλησίας στον σύγχρονο κόσμο, που δεν είναι άλλος από την θέωση του ανθρωπίνου προσώπου.

Η κριτική που ασκείται  στην έκρηξη της τεχνολογικής εφευρετικότητας δεν αφορά, βεβαίως, την παραγωγή καινοφανών και καινοτόμων εργαλείων. Από εκκλησιαστική άποψη, η τεχνολογική εξέλιξη αποτελεί έκφραση θεμελιωδών Θείων δωρεών προς τον άνθρωπο, όπως η δημιουργικότητα, η φαντασία, η τοποθέτηση νέων στόχων και υπεράνω όλων η ελευθερία. Εκεί, όμως, που η Εκκλησία καλείται να διακονήσει τον σύγχρονο άνθρωπο, είναι η αποκατάσταση της ισορροπίας ανάμεσα στο βαθύτερο νόημα της ζωής και τη χρήση του εργαλείου. Κάθε ανθρώπινη καινοτομία, πέρα από τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της, επιβάλλεται να ενταχθεί σε μια ευρύτερη σκοπιμότητα, με βάση αρχές, αξίες και όραμα. Χωρίς την ένταξη αυτή, το εργαλείο μεταβάλλεται αυτομάτως σε φορέα σκοπού και νοήματος, καθιστώντας την χρήση του αυτοσκοπό.

Στην ανάγκη αυτή, η Εκκλησία καλείται, περισσότερο από κάθε άλλη εποχή, να κρατήσει ζωντανή τη δική της πνευματικότητα και το δικό της όραμα. Η αλήθεια είναι πως, σε πρώτη ανάγνωση, η ορολογία της και η πρακτική της μοιάζουν ασύμβατα με τις εξελίξεις. Η πιστότητά της, όμως, σε πνευματικές αξίες, όπως η ανεκτίμητη και μη μετρήσιμη αξία τού ανθρωπίνου προσώπου, η ασκητική της πρακτική και η προσήλωση στο όραμα της επερχόμενης Βασιλείας, θα την καταστήσουν ικανή να προσλαμβάνει, χωρίς φόβο ή δαιμονοποίηση, τους καρπούς της σύγχρονης τεχνολογίας και να τα καθιστά απολύτως ελεγχόμενα εργαλεία της λυτρωτικής της αποστολής.

Εάν αυτές οι προϋποθέσεις τηρηθούν, η Εκκλησία θα βρει στην τεχνολογία νέα μέσα επιτέλεσης της αποστολής της, αναβαθμίζοντας τους τρόπους λειτουργίας της.

Ένας τέτοιος  πρώτος τρόπος εκκλησιαστικής διακονίας είναι η επικοινωνία. Η Εκκλησία αποτελεί χώρο σχέσης και επικοινωνίας ανθρωπίνων προσώπων. Η ανάγκη αυτή ικανοποιείται με εντυπωσιακό τρόπο μέσω του διαδικτύου. Όλοι μας, βεβαίως, είμαστε μάρτυρες μιας διαδικτυακής επικοινωνίας, που συχνά εκφυλίζεται σε άυλη σχέση μεταξύ διαδικτυακών «φίλων».  Η Ορθόδοξη πνευματικότητα είναι, όμως, σε θέση να αναδείξει , μέσω αυτών των σύγχρονων τρόπων επικοινωνίας, την ανάγκη μιας πληρέστερης  ανθρώπινης σχέσης, όχι μόνον μέσω ηλεκτρονικών μηνυμάτων (SMS) και τηλε-συναντήσεων, αλλά μέσω της ζωντανής ανθρώπινης επαφής, της επικοινωνίας πρόσωπο-προς- πρόσωπο, καθώς και των απτών έργων αγάπης. 

Ένας δεύτερος τρόπος  εκκλησιαστικής διακονίας είναι η ενημέρωση και η διάχυση της πληροφορίας. Αυτά αποτελούν βασικό παράγοντα διάδοσης της αλήθειας της Εκκλησίας σε όλο τον κόσμο. Το μήνυμά της, η διδασκαλία της, κυρίως όμως το έργο της, αποτελούν ζωντανή μαρτυρία μιας άλλης πραγματικότητας στον σύγχρονο κόσμο. Οι τρόποι, που η κάθε τοπική Εκκλησία επιλέγει για να εκπληρώσει την αποστολή της, είναι πολλοί. Η διαδικτυακή ενημέρωση, όμως, έχει τη δυνατότητα να μετατρέπει, πλέον, το τοπικό σε οικουμενικό, ανοίγοντας το πεδίο σε μια νέου τύπου ιεραποστολή, η οποία απευθύνεται, με πρωτόγνωρη ευκολία και αποτελεσματικότητα, στην παγκόσμια κοινότητα.

Τέλος, ένα πολύτιμο εργαλείο μύησης στην Ορθόδοξη πνευματικότητα αποτελούσε πάντα η επαφή με τις πηγές, τόσο τις Βιβλικές, όσο και τις Πατερικές, παλιότερες και σύγχρονες. Η ανάγκη αυτή  βρίσκει, πλέον, στη σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία, πληθώρα λύσεων. Η άμεση κοινοποίηση κειμένων, η εύκολη πρόσβαση σε ψηφιακές βιβλιοθήκες, αλλά και οι ευκολίες παραγωγής νέων και ταχύτατα διαδεδομένων κειμένων, καθιστούν προσβάσιμο έναν απέραντο πλούτο Ορθόδοξης πνευματικότητας, απροσπέλαστο μέχρι πρότινος στον απλό πιστό. Δείγμα μιας τέτοιας προσφοράς αποτελεί και η ψηφιακή βιβλιοθήκη της Ακαδημίας  Θεολογικών Σπουδών Βόλου, στην οποίαν θα αναφερθούμε σε προσεχές μας σημείωμα.

Όλα δείχνουν πως βρισκόμαστε ενώπιον μιας ριζικά νέας εποχής, από άποψη μέσων και καινοτομιών. Η ποιότητα της πνευματικότητας και ο ιεραποστολικός μας ζήλος θα καθορίσουν τα αποτελέσματα από τη χρήση τους.