Του Σεβ. Μητροπολίτου Δημητριάδος κ. Ιγνατίου

Κάθε φορά που επιστήμονες καλούνται να συζητήσουν για τον καρκίνο, την ασθένεια που ευθύνεται για  9 εκατομμύρια θανάτους ετησίως και αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου παγκοσμίως, το ενδιαφέρον είναι μεγάλο. Η διαπίστωση αυτή επαληθεύτηκε στο Πανελλήνιο Ογκολογικό Συνέδριο, που πραγματοποιήθηκε στον Βόλο.

Το γεγονός αυτό, όπως και άλλα παρόμοια γεγονότα, δίνει την ευκαιρία, όχι μόνον στους συμμετέχοντες, αλλά και σε όποιον παρακολουθεί τις εξελίξεις στον χώρο της Iατρικής, να προβληματιστεί για πολύ ευρύτερα θέματα. Άλλωστε, είναι αρκετές δεκαετίες τώρα, που η Iατρική έχει διευρύνει κατά πολύ τον ορίζοντα μιας στενά νοούμενης θεραπείας και αναζητεί τον προσδιορισμό της ανθρώπινης υγείας σε ευρύτερες σφαίρες, όπως η ψυχολογία και η ανθρώπινη πνευματικότητα.

Είναι πια απόλυτα εξακριβωμένο, πως ο καρκίνος, αν και αποτελεί σαφώς μια κυτταρική ανωμαλία, προκαλείται εν μέρει, αλλά και επιβαρύνεται αποδεδειγμένα, από ένα πλήθος κοινωνικών, περιβαλλοντικών και ψυχολογικών παραγόντων. Ο ιατρικός κόσμος παγκοσμίως δεν διαπιστώνει μόνον αυτήν την πραγματικότητα, αλλά εμπλουτίζει την έννοια «θεραπεία» με νέα μέσα, πέραν των χημικών σκευασμάτων και των τεχνολογικών εργαλείων, όπως την ποιοτική ζωή, την ψυχική ευεξία και την πνευματική ισορροπία. Έρχεται έτσι η ιατρική επιστήμη, πρωτοπορώντας μεταξύ των θετικών επιστημών, να αναζητήσει τον όλον άνθρωπο, να συνδέσει την ψυχική με την σωματική νόσο και να επιδιώξει την συνολική ψυχοσωματική του υγεία.

Η ενότητα ψυχής και σώματος αποτελούσε πάντα για τον ανθρώπινο πολιτισμό αναμφισβήτητη πραγματικότητα. Μπορεί οι παλιότεροι πολιτισμοί, μεταξύ των οποίων και ο Αρχαίος Ελληνικός πολιτισμός, να μην είχαν καν διανοηθεί την ακρίβεια και την τελειότητα των σημερινών γονιδιωματικών και μοριακών μεθόδων, μας κληρονόμησαν, όμως, μια ολιστική αντιμετώπιση της ανθρώπινης ύπαρξης, κατά την οποία το σώμα αποτυπώνει το ψυχικό νόσημα και η υγεία, η ασθένεια αφορούν πάντα τον ενιαίο άνθρωπο.

Η σύνδεση αυτή  αποτελεί και μια από τις θεμελιωδέστερες αρχές της Χριστιανικής ανθρωπολογίας. Η φθορά του σώματος αποτελεί συνέπεια μιας αρχικής αποτυχίας να παραμείνει ο άνθρωπος συνδεδεμένος με την Πηγή της ζωής, μιας αμαρτίας, η οποία αφορά κατ΄ αρχήν ένα θέλημα της ψυχής, αλλά επηρεάζει καταλυτικά ακόμη και το τελευταίο κύτταρο του σώματος. Είναι αποκαλυπτική η διαπίστωση που κάνει ο υμνωδός στην Ακολουθία της Παράκλησης προς την Υπεραγία Θεοτόκο: «από των πολλών μου αμαρτιών, ασθενεί το σώμα, ασθενεί μου και η ψυχή».

Το γεγονός αυτό δεν σημαίνει πως υποβαθμίζεται το έργο του γιατρού ή σχετικοποιείται η ιατρική τεχνολογία. Αντίθετα: Ο ιατρός που θεραπεύει, πέραν της εκπλήρωσης της κορυφαίας αποστολής του, γίνεται παράγοντας μιας αποκατάστασης, που προτρέπει τον άνθρωπο και του δίνει ακόμη μια ευκαιρία να προεκτείνει την υγεία αυτή σε όλη την ψυχοσωματική του ύπαρξη. Μόνον ένας γιατρός ή ένας ασθενής γνωρίζει τη δύναμη για ζωή, που προσφέρει η ίαση, και το πόσο ριζικά η ίαση αυτή αναμορφώνει τις αξίες και τις προτεραιότητες του πρώην ασθενούς, καθιστώντας τον αληθινά σοφότερο. Δεν αποτελεί αυτό το γεγονός προέκταση της ίασης και σε πνευματικό επίπεδο;

Ένα ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός, είναι πως το συνέδριο αυτό συγκέντρωσε επιστήμονες από διαφορετικές ειδικότητες. Και εδώ η επιστήμη της Ιατρικής διεκδικεί την πρωτοπορία: Όταν η σωματική ασθένεια έρχεται να οδηγήσει διαφορετικές ειδικότητες σε συνεργασία, δεν έχουμε όλοι εμείς, ως κοινωνία, να μιμηθούμε το παράδειγμα μιας αντίστοιχης συνεργατικής στάσης ζωής μπροστά στην κοινωνική ασθένεια, που χαρακτηρίζεται από την απομόνωση, την απόγνωση και την αδικία; Δεν αποτελεί αυτή η ακραιφνώς επιστημονική συμπεριφορά ένα μοντέλο ανάπτυξης δεσμών σε κοινωνικό επίπεδο, ώστε χίλιες δυο δυσλειτουργίες του κοινωνικού σώματος να αντιμετωπιστούν από πολίτες, που γνωρίζουν να συνεργάζονται και να μοχθούν για τον ίδιο σκοπό;

Άλλωστε, αυτός καθεαυτόν ο καρκίνος, όπως τον περιγράφουν οι ίδιοι οι γιατροί, αποτελεί διακοπή συνεργασίας κάποιων κυττάρων με ολόκληρο τον οργανισμό. Το καρκινικό κύτταρο αυτονομείται λόγῳ βλάβης στο γονιδίωμά του, πολλαπλασιάζεται ανεξέλεγκτα εις βάρος των άλλων κυττάρων, ξεφεύγει από τη λειτουργία πού είναι καθορισμένο να επιτελεί, σπάζει τον συντονισμό, χαλάει τη συνεργασία. Και κατάλυση της συνεργασίας στο επίπεδο των ζωτικών λειτουργικών συνεπάγεται καταστροφή και θάνατο. Ιδού μια περιγραφή, που θα μπορούσε να έχει εφαρμογή σε ολόκληρη την κοινωνία μας και να μας διαφωτίζει για το πώς ο ατομοκεντρισμός και η άρνηση συνύπαρξης και συνεργασίας αποβαίνουν κυριολεκτικά καρκίνωμα της κοινής μας ζωής. 

Θερμές ευχαριστίες οφείλονται στον ιατρικό κόσμο. Με την αποστολή του γίνεται παράγοντας επιστροφής σε βαθιές ανθρωπιστικές αλήθειες. Η επιστήμη τους, τους καλεί στην πρωτοπορία για τον διάλογο θετικών και θεωρητικών επιστημών και για την γεφύρωση των πεδίων της ανθρώπινης σκέψης και πράξης. Αρκεί, βέβαια, να βρουν εκεί συνομιλητές με ευρύτητα πνεύματος και διάθεση διαλόγου. Διότι αυτό δεν είναι πάντα αυτονόητο.

«Δημοκρατία», 18/7/2015